Mānawatia a Matariki

Ka whakakotahihia ngā mahere ako katoa me ngā rauemi o tēnei kōpaki e hāngai ana ki a Matariki ki tētehi kōpaki e ngāwari ake ai tā te kaiako kimi i ngā rauemi tika e hiahia nei ia ki te whakatutuki i ngā whakaakoranga. Kei te reo Pākehā me te reo Māori ngā whakaakoranga heoi, kia mōhio tonu kāore te mahere ako Pākehā e tika ana kia whakamahia e te kaiako i te akomanga.

Ngā mea ka kitea i ngā kōpaki:

• 16 ngā mahere ako: He taipitopito kua tuhia ki ia mahere e kitea ai ngā whāinga, ngā mahi, me ngā rauemi e hāngai ana ki ia whakaakoranga. Mā ēnei rauemi koe e ārahi i te tīmatanga ki te mutunga rā anō o te kōpaki whakaako.
• Kauhau Ira Hiko: Ka kitea ngā kauhau Ira Hiko e hāngai ana ki ia whakaakoranga i te kōpaki. He pitopito kōrero kei ngā kauhau e tautoko ana i te kaiako ki te whakaako i ngā kaupapa e rawe ai te wheako me te āhua o te whakaakoranga.

Ngā mea ka kitea i ngā kōpaki:

• Ataata Whakamahuki: Katoa ngā ataata o te kōpaki whakaako e whai hononga ana ki te mahere me ngākauhau. Mā ngā ataata e mārama ake ai te titiro ki ngā horopaki, e hōhonu ake ai te wheako ako o te kaiako me ngā ākonga.
• Kēmu Kahoot me ngā Kēmu Patapatai: He kēmu Kahoot kei ētehi whakaakoranga. Heoi, mēnā kāore e taea e koe te hono ki te Kahoot, kua tuhia kēhia ngā pātai o te kēmu i te mahere ako hei whakamahi māu. Ko tā ngā kēmu nei he whakapārekareka i te wāhi ki te ako.
• Pepa Mahi: Mō ngā whakaakoranga e whai wāhi ai ngā pepa mahi, ka kitea hoki ērā i te kōpaki. E taea ana ngā pepa mahi nei te whakamahi, e taea hoki ana e te kaiako aua pepa te panoni ki tā tāna e pīrangi ana e hāngai kē ai ki tana momo tā era whakaako me ngā hiahia o te karāhe.
• Ataata TikiToka: Ka whakamahia ētehi ataata TikiToka i ētehi whakaaoranga hei rauemi. Ka kitea ngā ataata nei i ngā mahere ako me ngā Ira Hiko. Me tiki ake i te pūmanawa TikiToka i te tūhononga ā-kura.

Kia mau ki te hōhonutanga o ngā mātauranga o tēnei kōpaki whakaako nei e mārama kehokeho ai ō ākonga ki ngā whakamīharotanga o te wāhi ngaro – Mānawatia a Matariki!

Mahere Ako 1: He whakaurunga ki a Matariki

He whakaurunga tēnei akoranga ki te kaupapa e kīia nei ko Matariki e aro pū ana ki te whakapapa o Matariki. Ko tā ngā ākonga he whakarite i tētehi ataata e whakaatuhia ai ō rātau mōhiotanga ki te whakapapa o Matariki.

Mahere Ako 2: Ngā Whetū o Matariki

Ko ngā whetū o te kāhui o Matariki me ngā tikanga o ia whetū te tino aronga o tēnei akoranga. Ka riro mā ngā ākonga e wānanga te taha pūtaiao, te ahurea, ngā whakamāramatanga noa, me ngā whakamāramatanga hōhonu o ia whetū. Me waihanga e ngā ākonga tētehi pikitia whakanikoniko mō ngā whetū hei whakaatu mā rātau i ngā kitenga e āhua pērā ana i te pikitia i raro iho nei.

Mahere Ako 3: Te Tautoru Nui o Matariki 1

Ko te māramatanga me te hononga o te maramataka ā-whetū me Matariki te aronga matua o tēnei whakaakoranga. Ka ako ngā ākonga i ngā marama 13 o te maramataka ā-whetū me te āhua o tā ō tātau tūpuna whai i te āhua o ngā whetū i te rangi, o ngā mata o te marama, me te taunga o te rā ki te whakarite i ngā mahi o ia rā i ia marama o te tau.

Mahere Ako 4: Te Tautoru Nui o Matariki 2

Koia tēnei ko te wāhanga tuarua o te whakaakoranga MA3 e wānanga tonuhia nei te huringa 3-tau o Matariki. Ka mārama ake ngā ākonga ki ngā marama 13 o te huringa 3-tau o te maramataka Māori.

Mahere Ako 5: Whakamoe Tau

E aro ana tēnei akoranga ki te mārama o ngā ākonga ki te Whakamoe Tau. Matariki atu, Matariki mai, huritao ai ō tātau tūpuna ki ngā hui i te tau kua mahue e taea ai e rātau te whakarite mahi hei whakatutuki mā rātau ā te tau e heke nei e hora ai te houkura ki te iwi whānui. Ka mārama ngā ākonga ki te noho tahi a ō tātau tūpuna ki te whakarite i ngā mahi o ia tau i te wā o Matariki. Ka riro mā ngā ākonga tētehi pūrongo e tuhi e aro ana ki ngā kaupapa, ki ngā wheako rānei o ō rātau ake rohe i te tau kua mahue e matapaehia ai e rātau ngā nekehanga ā tetau e heke nei.

Mahere Ako 6: Ngā whakataukī mō Matariki

I tēnei whakaakoranga, ka arongia ngā whakataukī mō Matariki. Ka ako ngā ākonga i ngā āhuatanga o te whakataukī, ā, mā ō rātau pūkenga reo rātau e ārahi kia āta wetehia te tikanga o ia whakataukī kātahi rātau ka āta tito anō i ētehi whakataukī rongonui i ā rātau ake kupu.

Mahere Ako 7: Te Reo o ngā Whetū

Ko te ako kupu hou, te aroā pānui, me ngā pūkenga whakapākehā te aronga matua o tēnei whakaakoranga. Ka pānuingā ākonga i tētehi wāhanga o te pukapuka “Te Tāhū o Ranginui Whakatūria Te Whare Kōkōrangi” i tuhia rā e Hōhepa Tuahine ite tau 2015 nōna i Te Whare Wānanga o Waikato. Koia tēnei kote tuhinga tuatahi mō Te Whare Kōkōrangi i tuhia ai i te reo Māori.

Mahere Ako 8: Te Rangi Motuhake o Matariki

Kia tirohia e tātau te whakatūnga o te hararei tūmatanui ā-tau o Matariki. Ka ako ngā ākonga i te hiranga o ngā kaupapa i whai wāhi ai ki te whakatūnga o Te Ture Hararei Tūmatanui o Te Kāhui o Matariki 2022. Ka wānanga ngā ākonga i ngā take tōrangapū o Aotearoa, i ngā kaupapa Māori hirahira, me te whakaturenga o te hararei tūmatanui i Aotearoa.

Mahere Ako 9: Te Pūtake o te Riri

Koia tēnei ko te wāhanga tuarua o te whakaakoranga ‘Te Rangi Motuhake o Matariki’ e wānangahia ana ngā whakatutukihanga tōrangapū e eke ai te iwi Māori, a Aotearoa hoki i tētehi mahi iti noa iho nei. Ka ako ngā ākonga i te whakatūnga o “Te Pūtake o te Riri” me te whakaurunga o “Te Takanga o te Wā” ki te marautanga o Aotearoa ka whakaakona i ngā kura i te tau 2022.

Mahere Ako 10: Karakia 1

Ngā whakaritenga o te Hautapu: Karakia 1.

E aro ana tēnei whakaakoranga ki te hiranga o ngā whakaritenga o ngā karakia o te Hautapu. Ka mātaki ngā ākonga i a Tā Pou Tēmara rātau ko Ahorangi Rangi Mātāmua mā i te Hautapu ā-motu ōkawa tuatahi i whakanuia ai a Matariki hei hararei tūmatanui o te motu i te tau 2022. Ka ako ngā ākonga i ngā wāhanga o te karakia me ngā tikanga o ēnei karakia i te Hautapu. Ka āta mātai hoki rātau i te raupapatanga o ngā whakahaerenga e mārama ake ai rātau ki te Hautapu.

Mahere Ako 11: Karakia 2

Ngā whakaritenga o te Hautapu: Karakia 2.

Ko tā ngā whakaakoranga nei he whakarite i ngā ākonga kia whakaritea tētehi Hautapu hei whakaari mā rātau i te kura. Ko te aronga matua o te tēnei akoranga ko te mārama ki te hiranga o te whai wāhitanga o te karakia ki ētehi whakahaerenga Māori pēnei i te Hautapu i te wā o Matariki. Mā Tā Pou Tēmara ngā wāhanga me te whakatakotoranga o te karakia e whakamārama hei ako mā ngā ākonga.

Mahere Ako 12: Karakia 3

Ngā whakaritenga o te Hautapu: Karakia 3.

E aro ana tēnei whakaakoranga ki te hiranga o ngā whakaritenga o ngā karakia o te Hautapu. Ka ako ngā ākonga i ngā karakia i titoa ai, i hōmiromirohia hoki ai e Tā Pou Tēmara rātau ko Ahorangi Rangi Mātāmua, ko Mataia Keepa hei taki mā ngā tohunga i te Hautapu i te wā o Matariki. Ka ako ngā ākonga i ngā wāhanga o te karakia me ngā tikanga o ēnei karakia i te Hautapu. Ka āta mātai hoki rātau i te raupapatanga o ngā whakahaerenga e mārama ake ai rātau ki te Hautapu.

Mahere Ako 13: Matariki Hunga Nui

Ngā whakaritenga o te Hautapu: Ko te ‘umu kohukohu whetū’ me te ‘heri kai’ i ngā whakanuitanga o Matariki te aronga matua o tēnei whakaakoranga. Mā tēnei whakaakoranga e taea ai e ngā ākonga te whakaatu atu ō rātau māramatanga ki te ‘umukohukohu whetū’ me te tito i ā rātau ake ‘heri kai’.

Mahere Ako 14: Hautapu

Ko te Hautapu te aronga matua o tēnei whakaakoranga. I ngā wiki tata kua taha ake nei, kua ako ngā ākonga i ngā waehanga o te Hautapu e riro ai mā rātau ngā āhuatanga nei e whakaatu atu i tētehi Hautapu ka tū ki te kura. Ko tā ngā ākonga he whakaatuatu i tā rātau e mārama nei ki ngā whakahaerenga o te Hautapu.

Mahere Ako 15: Kōrero Tene

Ka whakaatu atu ngā ākonga i tā rātau e mārama nei ki ngā kōrero me ngā kaupapa mō Matariki kua ākona i ngā wiki e waru i tētehi kōrero tene.

Mahere Ako 16: He Aromatawai

He whakamātautau haratau tēnei hei whakaatu mā ngā ākonga i ō rātau māramatanga ki ngā mahi i oti rā i ngā wiki e waru kua taha ake nei e hāngai ana ki te kaupapa e kīia nei ko Mānawatia a Matariki. He whakamātautau tēnei e whai wāhi nei te pānui, te tuhi, te whakarongo, me te kōrero. Ka whakamātauhia ngā ākonga kia mōhio noa ai mēnā āe rānei i mau i a rātau ngā kōrero o tēnei kaupapa.