Whakamoe Tau
Whakamoe Tau
Mānawatia a Matariki
E aro ana tēnei akoranga ki te mārama o ngā ākonga ki te Whakamoe Tau. Matariki atu, Matariki mai, huritao ai ō tātau tūpuna ki ngā hui i te tau kua mahue e taea ai e rātau te whakarite mahi hei whakatutuki mā rātau ā te tau e heke nei e hora ai te houkura ki te iwi whānui. Ka mārama ngā ākonga ki te noho tahi a ō tātau tūpuna ki te whakarite i ngā mahi o ia tau i te wā o Matariki. Ka riro mā ngā ākonga tētehi pūrongo e tuhi e aro ana ki ngā kaupapa, ki ngā wheako rānei o ō rātau ake rohe i te tau kua mahue e matapaehia ai e rātau ngā nekehanga ā te tau e heke nei.
Torohia te pouaka "Mō te rauemi" ki raro nei e kitea ai ngā rauemi hāngai:
- Mahere-Ako-5-Whakamoe-Tau-Māori.pdf
- Mahere-Ako-5-Whakamoe-Tau-English.pdf
- Whakamoe-Tau-Hoahoa-Pūrongo.docx
Kawenga Mahi
Whakapuakitanga
I ngā wā o mua, poroporoakihia ai e ō tātau tūpuna te tau kua mahue i te wā o Matariki hei tohu o te mutunga o te tau. Koia tērā ko te “Whakamoe Tau”.
Noho tahi ai te iwi ki te arotake i ngā mahi o te tau kua taha ake nei e whai rautaki ai rātau kite āta whakarite i ngā mahi o te tau e heke nei. Nā reira rātau i mōhio ai ki te huarahi tika hei whai mā rātau kia eke ai te hapori ki ngā taumata tiketike i a rātau e anga whakamua ana ki ngā kaupeka o te tau hou e heke ana.
Whakamāramatanga
I ēnei rangi nei, he maha tonu ngā whakakōroiroinga e aukati nei i te āheinga ki te pānui i te taiao i pānuihia rā e ō tātau tūpuna.
Anei ētehi o ngā whakakōroiroinga:
- Te whakamahana o te ao
- Te āhua o ngā arawai whai muri i te inati māori
- Ngā kīrearea e patu ana i ngā manu me ngā rākau māori o te ngahere
- Te whakapākehātanga mai o tātau
Heoi anō, he maha tonu ngā tohu e mārama ai tātau ki te taiao.
Hei tauira, “mā te puāwaitanga o te pōhutukawa e mōhio ai tātau he nui ngā kina”, mā te mārama rānei “ki a Rākaunui hei tohu o te pūhore i te wā o te mahi kēwai i te korenga o rātau e rata ki te ahonga mai o te marama”. Koia noa iho ko te taiao e kōrero mai ana.
Hei Mahi
He rangahau ā-rōpū tēnei.
Me whakarite pūrongo hei tuku māu ki tō iwi mō te āhua o te tau kua taha ake nei. Mā ō kitenga e matapaehia ai te anga whakamua o tō iwi ā te tau e heke nei.
Whakamōhiohia mai ngā pikinga me ngā hekenga i tō rohe i te tau kua mahue nei?
- Te pikinga, te hekenga, me te āhua o te kounga o te wai (Hei tauira, ko te pikinga me te hekenga o te wai o Rotomahana [Rotorua] i ngā tau o te 2022 ki te 2023).
- Te wāhi ki te kai me ngā ratonga.
- Te hapori, te hapū, me te iwi whānui.
- Te oranga o te iwi
- Ngā tikanga
Me mātua whakamārama ngā take o ngā whakaaweawenga. Me whakaaro hoki ētehi rautaki e panonihia ai ngā whakaaweawenga nei ā te tau e heke nei.
Kia oti rā anō i a koe tō pūrongo te tuhi, whakaritea mai tētehi kauhau e whakaatuhia ai ngā take matua o tō rangahau. Whakaurua ngā whakaahua me ngā ataata hei taunaki i ō kitenga.
E whakaaetia ana tētehi ataata, tētehi kauhau rānei e toru miniti te roa.
Anei e whai iho nei ngā wāhanga matua o tō pūrongo:
- Whārangi whakapuaki
- Upoko kōrero
- Whakarāpopototanga matua
- Whakapuakitanga
- Kōrerorero
- Whakakapinga
Mō te rauemi
Wāhanga Ako: Te Reo Māori, Pūtaiao, Ngā mahi a Rēhia
Taumata: Taumata 6, Taumata 7, Taumata 8
Whāinga Ako: Ka mārama ngā ākonga ki te noho tahi a ō tātau tūpuna ki te whakarite i ngā mahi o ia tau i te wā o Matariki. Ka riro mā ngā ākonga tētehi pūrongo e tuhi e aro ana ki ngā kaupapa, ki ngā wheako rānei o ō rātau ake rohe i te tau kua mahue e matapaehia ai e rātau ngā nekehanga ā te tau e heke nei.
Rauemi: Kauhau, Ataata, Hoahoa Pūrongo
Kaupapa: Te Mātahi o te Tau Matariki Ahunga Nui
Kohinga: Mānawatia a Matariki