Skip to main content
Te-Wharekura-20-hero.png

Te Wharekura 20

PUKAPUKA

Te Wharekura 20

Nā Kāterina Mataira ngā korero

He kōrero e pā ana ki te nekenga o Moana me tōna whānau i Kaeo ki Pōneke ki te mahi i roto i te tari matua o te poutāpeta.

Te Wharekura 20

Kua whakakorea tēnei rauemi tā. Ka kitea pea te rauemi nei ki te ruma o tō kura. 

Te pūrākau kei roto i te puka nei: 

  • Ka mate kāinga tahi; ka ora kāinga rua

Torohia te pouaka "Mō te rauemi" ki raro nei e kitea ai ngā rauemi hāngai.

Ka mate kāinga tahi: ka ora kāinga rua

Ko Moana tēnei. Nō Kaeo ia. Ko Moana te ingoa o tōna pāpā. Ko Te Ohomauri tōna māmā. 

Ko Ngāpuhi tōna iwi. He iwi ahuwhenua te iwi o Moana. Ēngari me haere kē a Moana ki te tāone ki te mahi.  

Kei Pōneke a Moana e mahi ana. Kei te Poutāpeta ia. Ko tana mahi he tiaki  i ngā pire a te Poutāpeta. He mahi hōhonu tēnei. He tangata māia a Moana mō te mahi.  

Ko te tumuaki tēnei o Moana. He kaiwhakamātau ia. Kei te whakaako ia i a Moana hei tumuaki mō tana mahi. Kei te kōrero rāua. Kei te kī ia ki a Moana, "Māu e tirotiro ngā mahi mō tēnei rā."  

Ko Katerina tēnei. Ko ia te wahine a Moana. Nō Tikitiki a Katerina, nō Ngāti Porou. Ko Āpirana Mānuera tōna pāpā, ko Keroha tōna māmā. He wahine ātaahua ia, he wahine ngāwari hoki.  

Kei te Poutāpeta anō ia e mahi ana. I tūtaki rāua ko Moana i konei, ā, kua mārena hoki rāua. Kei Porirua te kāinga o Moana rāua ko Kāterina.  

Ko ā rāua tamariki ēnei. Ko Lana tā rāua tamāhine. E ono ōna tau. Ko Reuben rāua ko Vernon ngā tama. E wha ngā tau o Reuben. E rua o ngā tau o Vernon. Ko ia te whakapākanga. 

 Kei te tatari rātou ki te tangata mau miraka. Kei te karanga rātou, "E Mā, kei te haere mai te tangata mau miraka!"Kua whakahoki atu a Kāterina, "Haere, Reuben, tīkina te miraka!" 

Kua oma atu a Rueben ki te rori. Kei roto ngā pounamu miraka i te pouaka mēra. E rua ngā pounamu miraka. Kei te karanga atu a Lana, "Kia tūpato, kei makere ngā pounamu miraka!" He tamaiti tino tūpato a Rueben. Kei te whakatū ia i ngā pounamu ki roto i te whiriti. Kua kōrero atu a Kāterina, "Ka pai, Rueben! Haere mai ināianei ki te kai." Kua mutu kē te kai a Lana rāua ko Rueben. Ēngari kei te kai tonu a Moana mā. Kua makariri kē te pāreti a Vernon. He tino pōturi ia ki te kai. Kua kī atu a Kāterina, "Hōmai, māku koe e whāngai."  

Kei te kai tonu a Moana rāua ko Wiremu. He tungāne a Wiremu nō Kāterina. 

Kei te haere a Lana ki te kura. Kei te karanga atu a Kāterina rāua ko Rueben, "Haere rā. 
Kia tūpato i te rori." He rangi makariri tēnei, ēngari kei te mahana a Lana i roto i tōna koti. 

He tino moata a Lana. Kāore anō ōna hoa kia tae mai ki te kura. Kei te tatari a Lana ki ona hoa. Kei te whiti te rā, kua mahana hoki. Kei te titiro a Lana ki te tamaiti Pākehā e haere atu ana i te Pātītī. 


"Ko wai rā ia?" He kura nui te kura o Lana. He tokomaha ngā tamariki. Kāore anō ia kia mōhio ki ngā tamariki katoa. He pai ki a Lana ngā mahi o te kura. Kei te whakarongo ia ki te kura māhita."Kia tere, tamariki mā. Whakareri. Me tuhi kōrero koutou ināianei." "He aha te kōrero?" "He kōrero mō tō mahi i te Paraire." Ka pai ki a Lana; i haere hoki ia ki Ngāti Pōneke i te Paraire. I Ngāti Pōneke he mahi haka-ā-ringa tana mahi. He tino pai tō rātou tima haka. He tamariki katoa rātou. Kei te parakitihi rātou mō te Hui Tōpū.  

Kei te waiata rātou, "Haere mai rā, e te iwi e!" Kua mutu tā rātou parakatihi ināianei.  

Kua haere rātou ki te mātakitaki i ngā pakeke. Kei te parakatihi tītītōrea ngā pakeke. He tino pai a Kāterina ki te makamaka tītītōrea. He tino pai hoki rātou katoa. 

Kua mutu te parakitihi, ā, kua haere a Moana rāua ko Kāterina ki ngā toa. Ko Wiremu kei te tiaki i ana irāmutu. Kua mutu te hoko kai, ā, kua titiro a Kāterina ki roto i tana pāhi. 


"E hia ngā moni kei te toe?" Ko Moana tēnei. "He whā taara. Ka pai. Kei te pīrangi pōtae au mō te mārena o Wiremu rāua ko Hine." "Ka nui tēnā moni?" "Āe, ka nui." 

Kei roto rāua i tētahi toa nui. Kei runga rāua i te ēkareta. Kāore a Moana e tino pīrangi ki te haere. He whakamā ia ki te hoko taputapu wahine. Kei te kowhete atu a Kāterina,  

"Kaua e pōrangi!" Kua ngaro te whakamā o Moana ināianei.  

Kei te pātai a Kāterina, "Pēhea tēnei?"  

"Āhua pai tonu."  

"Me tēnei?"  

"Ka weriweri!"  

"Me tēnei?"  

"Ei, mō te kuia tēnā ka tika." Kei te rekareka rāua. 

Ko Vernon te pōtiki o te whānau. I ētahi wā ka haramai tōna tipuna ki te tiaki i a ia, ki te āwhina i te whānau. Ka nui te aroha o tōna tipuna mōna. He tino hoa rāua. Kei te haere a Moana mā ki tētahi hui. Kei te noho a Vernon rāua ko tōna tipuna ki te kāinga.  

Kāore a Vernon i te māharahara. Kua awhiawhi atu a Moana. "Kia pai koe, e tama! Māku e mau mai he rare māu." Kei te kata a Vernon. Ēngari kua pīrangi tangi a Vernon ināianei. Kua awhi atu tōna tipuna, kua kī atu, "E tama, haramai, e haere ana tāua ki te kato pūhā." Kei te whakamau ia i te poraka o Vernon. 

Ka pai te mahi kohi pūhā. Ēngari mā te koroua e kohi ngā pūhā. Ko Vernon kei roto pātiti, kei roto rākau, e hīanga ana. Ka nui ngā pūhā. Kikī tonu ana te kete a Koro. Kei te mahi kai a Koro. He poaka te kai mō te pō. Ka pai te pūhā hei kīnaki. Kei te whakarongo a Vernon mō te motokā a tōna pāpā. Kua tata rātou te hoki mai ki te kāinga. 

Ngā Kupu Whakamārama

ahuwhenua farming, agricultural
awhi, awhiawhi to hug

ēkareta escalator

haka-ā-ringa action song waiata-ā-ringa
hohonu deep, important
hui meeting, gathering
Hui Tōpū Anglican Synod meeting

I

irāmutu nephew, niece
iwi people, tribe

ka nui be sufficient, enough
kaiwhakamātau instructor
kato (-hia) to gather, pluck, pick
kikī full, be full
koroua old man
kowhete to scold (also kohete)

Mō te rauemi

Kua whakakorea tēnei rauemi tā. Ka kitea pea te rauemi nei ki te ruma o tō kura. 

Taumata: Taumata 6, Taumata 7, Taumata 8 
Kaupapa: Rārangi Pukapuka
Kohinga: Te Wharekura

Ngā rawa kei tēnei rauemi: