Te Wharekura 18
Te Wharekura 18
Nā Roka Paora rātou ko Kāterina Mataira, ko Irene Cooper ngā kōrero nei i tuhi.
He kōrero mō te haere a Hata mā ki te hī moki, mō ētahi tamariki e kai paipa ana, mō tētahi haerenga ki te titiro ki tērā rākau kauri nui rawa atu, arā, ki a Tāne-Mahuta.
Kua whakakorea tēnei rauemi tā. Ka kitea pea te rauemi nei ki te ruma o tō kura.
Ngā pūrākau kei roto i te puka nei:
- Ka haere a Hata mā ki te hī moki
- Ka pai te kai hikareti
- Te riri o Tane-māhuta
- Ka haere a Hata mā ki te hī moki
- Ka pai te kai hikareti
- Te riri o Tane-māhuta
Ka haere a Hata mā ki te hī moki
Nā Roka Paora o Te Whānau-a-Apanui.
Nā Clifford Whiting ngā whakaahua.
Ngā kupu whakamārama
A - K
A
aho line
aro take heed, take notice
E
ēngari te moki it's different with moki
H
hāparangi to shout
harakeke flax
he aha tā te taraiwa what the driver has
hihiri to be keen, eager
hinu oil
I
ia tau, ia tau every year
inoi plead, beg
K
kōhua pot, sauce pan
kōwhiti to shell (shellfish)
kuku mussel
M-P
M
māmā light, easy
māro hard, stiff
matua kēkē uncle
miro thread, cotton
momo kind of, sort of
N
neherā olden times, days gone by
ngāwari easy, soft
P
paepae collect together ready to use
pāpaka crab
para scraps, rubbish
pari haere coming in (tide)
pēke (tia) to back, reverse (vehicle)
pēnetia ai tenei ika this is what we do with this fish
pēre pail, bucket (pākete)
pīhuka fish hook
pōnānā get excited, flurried
puru (-a) to place in, put into
R-WH
R
rama torch
rama pāpaka catch crabs by torch light
T
takete entangle
taputapu belongings, gear
tērā o ō tuāhine your other sister
tini tin, sheet of iron
tuaina twine, string
tunu, tunutunu (-a) to bake, roast
tutuki stumble, strike, against
U
uhi (-a) to cover
W
waea telephone
waia accustomed to, used to
wai māori fresh water
wātea free
WH
whakaatu to advise, tell
whakairi (-a) to hang (something) up
whakamau (-ria) to attach, hook on
Ko te Hātarei tēnei rā, te toru tekau mā tahi o Mei. He rā tino pai tēnei. Tino marino te moana.
KO HATA: Tamahae, Mārama, e Pani, ka haere tātau ki te ruku kuku i Toka-a-kuku.
KO MARAMA: Hei aha ngā kuku, Pāpā?
KO HATA: Hei mōunu, Mārama. Kua tata ki te wā hī moki, nō reira me whakareri ngā kuku i te wā e marino ana te moana. He pai hoki kāore he kura āpōpō, ka wātea kōrua ko Tamahae ki te kōwhiti i ngā kuku. Tamahae, tīkina he pēke me ō tātau diving glasses. E Pani, mauria mai he kai mā tātau ki tātahi he parāoa, he tī hoki ki rō flask.
He mahi pai tēnei ki te whānau a Hata. Kāore i roa ka reri katoa rātau. Ka eke a Tamahae rāua ko Hata ki runga i te tarakihana. Ko Pani rāua ko Mārama kei roto i te poti kei runga i te trailer. Tekau mā rima meneti e rere atu ana i te awa poti o Hata mā, ka tae ki Toka-a-kuku. He toka nui a Toka-a-kuku. He tokomaha ngā tāngata i reira e ruku kuku ana hei mōunu hī moki. Ko Pani i te pupuri i te poti. Ko Mārama, ko Hata, ko Tamahae i te ruku. He toa rātau ki te ruku. Kāore i roa ka kī ngā pēke e rua. Kāore hoki i roa ka kī ngā pēke a ētahi atu o ngā tāngata. Nā te whiti o te rā ka mahana noa ngā tāngata. Ka hoki mai a Hata mā ki te awa poti.
KO HATA: E Pani, haere kōrua ko Mārama ki te tahu ahi hei tunutunu kuku. Tamahae, pēketia mai te tarakihana hei tō atu i te poti ki uta.
Ka kā te ahi. Ka ūhia te ahi ki te tīni, ka whakatakotoria ngā kuku ki runga i te tini. Ka inu tī a Hata mā i a rātou e tatari ana kia maoa ngā kuku. Ka maoa ngā kuku, kātahi a Hata rātau ko tōna whānau ka kai.
KO HATA: Te mōmona hoki o ngā kuku nei! Ka reka hoki!
KO PANI: Āe! Moumou hei mōunu.
KO HATA: E Pani, kaua e korero pēnā! He reka anō rā te moki. He kai kuku tonu tā tātau nei mahi. Ēngari te moki, nō ngā marama anake o Hune me Hūrae tēnei kai.
Ka mutu te kai a te whānau, kua whakakaotia ngā taputapu. Ko Tamahae kei te whakakao i ngā anga kuku me ngā para, ka uta ki runga i te ahi. Kua akona e Hata a Tamahae mā ki te kohikohi i ngā para o tātahi kia waiho mā ai mō ngā tāngata haere ki tātahi.
Ko te Rātapu tēnei rā, te tahi o Hune. Kei te noho te whānau a Haia i waho; kei te kōwhiti kuku.
KO TAMAHAE: Mārama, tīkina atu tā tātau waerehe ki konei. He pai tonu te whakarongo ki ngā pop songs i a tātau e kōwhiti kuku ana.
KO MĀRAMA: Āe, Tamahae. He pai ake tēnā mahi i te kōwhiti kuku.
KO PANI: Mauria mai hoki ngā plastic bags me ngā rubber bands kei roto i te kāpata hei paepae i ngā kuku.
KO HATA: Ka pai hoki tā tātau mahi! Te mahana hoki!
Kāore a Tamahae e kōrero. Kāore ia e tino pīrangi ana ki tēnei mahi, ki te kōwhiti kuku. Kotahi hāora pea rātau e kōwhiti ana, ka oti ngā pēke e rua. E iwa ngā plastic bags i kī i te kuku.
KO HATA: Purua ngā kuku nei ki roto i te deep freeze, Tamahae.
Ko te waru o Hune tēnei rā. Rima karaka te tāima.
KO HATA: Kua tū te pahi o Ōpōtiki. Tamahae, haere ki te mātaki he aha tā te taraiwa mā tātau.
KO TAMAHAE: Pāpā, he pēke pipi. Nō hea rā?
KO HATA: Nā tō matua kēkē, nā Hare, i tuku mai i Ōpōtiki hei mōunu. He pipi ano tētahi kai pai ki te moki. E Pani, me kōwhiti e tāua ngā pipi nei āpōpō, ka waiho ai pērā i ngā kuku. Kua waimarie koe Tamahae, me koe Mārama, kāore kōrua e kōwhiti pipi; kei te kura kē hoki kōrua.
KO MARAMA: Kaitoa!
KO TAMAHAE: Pāpā, kei te hiakai pipi au.
KO MARAMA: Me au.
KO PANI: Me au hoki.
KO HATA: Kāti rā, tīkina he kōhua.
Kāore he pipi o Te Kaha, nō reira he kai tauhou tēnei ki te whānau a Hata.
Ko te Paraire tēnei rā, te tekau mā toru o Hune.
KO HATA: E Pani, me haere tātau ko ā tāua tamariki ki te rama pāpaka a te pō nei.
KO MĀRAMA: Hei aha ngā pāpaka?
KO HATA: Hei mōunu anō mā te moki.
KO MĀRAMA: He mahi pai ki a au te rama pāpaka.
KO TAMAHAE: He pai anō hoki ki a au. Māmā, kei hea te rama? Me haere au ki te toa ki te hoko batteries hou. Kua flat kē ngā batteries o tā tātau rama.
KO HATA: Āe, Tamahae. Me hoko mai anō tētahi rama ki a kōrua ko Māmā. Ki a māua ko Mārama tētahi, ki a korua ko Māmā tētahi. Mārama, mauria ngā pēre e rua ki runga i te taraka.
KO MARAMA: E haere ana tātau ki hea rama pāpaka ai?
KO HATA: Ki Hāmama.
KO MARAMA: Ka pai hoki! He pai ki a au te haere ki Hāmama.
KO PANI: Me moata te hapa kia horoia ai ngā pereti i mua i te haerenga.
I te whitu karaka i te pō ka haere te whānau nei mā runga i tō rātau taraka ki te rama pāpaka i Hāmama. He pō pai tenei mō te rama pāpaka. Kua waia kē te whānau a Hata ki tenei mahi. Kei te pari haere mai te tai.
KO TAMAHAE: Māmā, anei tā tāua rama. Māu e rama, māku e hopu ngā pāpaka.
KO PANI: Kia tūpato, Tamahae. Kaua e pōnānā, kei taka koe ki roto i te wai.
Ko tēnei mahi ko te rama pāpaka ehara i te mahi ngāwari. Tuatahi, kia mahana tonu ngā kākahu, he makariri hoki. Tuarua, kia pai tonu te takahi haere kei tūtuki nga waewae ki ngā toka, ka hinga. Tuatoru, kaua e hopua ko mua o te pāpaka, kei ngaua ō ringaringa; me hopu ko muri, a, kia tere tonu te maka ki roto i te pēre. Tuawhā, kaua e hāparangi, e turituri ranei, kei mataku hoki ngā pāpaka. Ko te pāpaka te tino kai a te moki, ēngari he pai tonu te kuku, te pipi me te kōura.
Ka kī nga pēre e rua, ka hoki a Hata mā ki te kāinga. Ka tukua nga pāpaka ki rō wai māori kia matemate ai.
Ko te Hātarei tenei rā, te tekau mā whā o Hune. Kei te whakareri a Hata i tana poti, i te penehīni me nga taputapu katoa mō te haere ki Whangaparāoa ki te hī moki. Ko te tekau mā rima o Hune te rā tīmata ki te hī moki, nō reira me whakareri ngā mea katoa.
Kātahi tonu a Tamahae ka hoki mai i te kainga o Rewi.
KO TAMAHAE: Pāpā!
KO HATA: He aha. Tamahae?
KO TAMAHAE: Kei te pīrangi haere au ki te hī moki i Whangaparāoa. Kāore anō koe kia mau i a au ki te hī moki.
KO HATA: E tama! Ehara tērā mahi mā te tamariki. Kia āhua pakeke koe ka haere ai tāua.
KO TAMAHAE: Kua tekau mā rima kē ōku tau. Kei te haere a Rewi rāua ko tōna pāpā ko Rua. Haere ai kōrua ko Rua ia tau ia tau. E mauria ana e Rua a Rewi. Tekau mā whā noa iho ōna tau.
Kua rongo atu a Pani i ngā korero a Tamahae.
KO PANI: E Hata! Kei te tika tā Tamahae. Me ako ia ināianei ki tēnei momo mahi. Koroua rawa ake koe, kua waia a Tamahae ki te haere ki te hī moki. E rua tau noa iho kei muri ka haere tā tāua tama ki te mahi i Ākarana. Kāore tēnei mahi e mahia ana i te tāone, nō reira mauria i te wā e hihiri ana te tamaiti nei.
KO HATA: Ēngari he tika hoki tēnā kōrero. Ki a au nei, kei te kura tuatahi tonu a Tamahae. Āe, e tama. ka mauria koe e au. Kei te tika tā Māmā. Koroua rawa ake au, kua mōhio koe ki te haere ki Whangaparāoa
KO TAMAHAE: Tēnā koe, Pāpā! Mehemea koe he wahine ka kihia koe e ahau. E oma ana au ki te whakaatu ki a Rewi kei te haere au.
KO HATA: Taihoa! Me āwhina koe i a au ki te whakareri i ā tāua taputapu. Kia mutu tā tāua mahi kātahi koe ka haere ai. Tēnā, me āta! tirotiro koe mehemea kei roto katoa ā tāua taputapu i te pouaka nā.
KO TAMAHAE: Āe Papa! Anei ngā taputapu o te pouaka nei. E whā ngā aho, e rua tekau ngā pīhuka, tekau ngā swivels, tekau ngā sinkers, e rua ngā miro mā, e rua ngā scalers.
KO HATA: Tīkina ngā oka e rua, he harakeke, he tuaina hoki, ka kuhu ai ki roto i te pouaka nā. Ka mutu tēnā, ka titiro ai ki roto i tēnei pouaka.
KO TAMAHAE: He aha kei roto i tēnei pouaka?
KO HATA: Ko ngā taputapu mō te mīhini o te poti.
KO TAMAHAE: E rua ngā spark plugs, he spanner, he screwdriver, he pounamu hinu. he starting cord.
KO HATA: Ka pai! Tēnā. hikia nga pouaka nā ki roto i te poti. Tīkina kia whā ngā pēke kuku, kia rua ngā pēke pipi kei te deep freeze, ka kuhu ai ki roto i te pēre kia ngāwari ai. Haria mai hoki ngā pāpaka. Kua māro katoa ngā kuku me ngā pipi i roto i te freezer.
Ka whakamauria e Hata te trailer ki te taraka, ka pēketia ki roto i te whare motoka. Ko te taraka kei waho, ko te trailer o te poti kei roto i te whare motokā.
KO PANI: E Hata, Tamahae, haere mai ki te hapa!
KO TAMAHAE: Kua kore au e tae ki te whakaatu ki a Rewi e haere ana au ki Whangaparāoa. Kua pōuri.
KO HATA: E tama, me waea atu.
KO TAMAHAE: Āe! Kāore au i mahara ake ki te waea. Hei aha! Kei hea a Mārama?
KO MĀRAMA: Anei ahau.
KO TAMAHAE: Mārama, kei te haere au ki te hī moki.
KO MĀRAMA: Ka waimarie hoki koe. Mehemea au he tamaiti tāne ka inoi hoki au ki a Pāpā kia mauria au.
KO TAMAHAE: Mama, ka pai hoki te hapa.
KO PANI: E tika hoki, Tamahae. Ka mutu tō hapa ka whakareri ai koe i ō kākahu mō te haere ki Whangaparāoa; he poraka mahana, he tarau roa, he hingareti mahana, he tōkena, he pōtae, he kāmeta, he karapu mahana, he hū hoki. Mārama, mā tāua e horoi ngā pēreti kia wātea ai a Tamahae ki te whakareri i ōna kākahu.
KO HATA: E Pani! Kua reri ōku kaka?
KO PANI: Āe. Kua reri anō hoki ā kōrua kai.
KO HATA: I tunua e koe he bacon and egg pie?
KO PANI: Āe, haere mai kia kite i tā kōrua pouaka kai.
KO HATA: Ka pai hoki, e Pani! Mō te ata noa ka mahi ai he tī ki rō flask.
I te pai o ngā kai a Pani mā Hata rāua ko Tamahae, ka kihia e Hata a Pani.
KO HATA: E Pani! Kei hea taku wēhike?
KO PANI: Tō aha?
KO HATA: Taku pounamu wēhike.
KO PANI: Kei roto i te kāpata. E mauria ana e koe tō pounamu?
KO HATA: Āe. Hei whakamahana i a au.
KO PANI: Me atu inu koe. Mōhio tonu koe ka nui ana tō inu wēhike ka pōrangi koe. Tētahi, kei tahuri i a koe te taraka ka mate a Tamahae.
KO HATA: E Pani!
Ko te tekau mā rima o Hune tēnei rā. Whā karaka i te ata te tāima.
KO HATA: E Pani! E oho!
KO PANI: He aha tēnā, e Hata? Mōhio tonu koe kāore au e pai kia whakaohotia au i tēnei hāora o te ata. E moe!
KO HATA: Kua haruru kē te mīhini. Kua maranga kē a Tamahae.
KO PANI: Inei! Kei te koa rā a Tamahae, nō reira ka moata ia.
Kāore he hiko o Te Kaha. He mīhini tā te whānau a Hata hei huri hiko.
KO PANI: E maranga ana au ināianei ki te mahi parakuihi mā kōrua ko Tamahae. He aha tāu e takoto nā, e Hata? Maranga! Mehemea ko au tēnā e haere ana ki Whangaparāoa kua maranga noa atu au.
KO TAMAHAE: Morena Māmā! Tō moata hoki!
KO PANI: Ki te mahue mā kōrua ko Pāpā e mahi he parakuihi, ka paruparu katoa te kīhihi.
Toru tekau meneti pāhi i te rima karaka te tāima. Kua wehe atu a Hata rāua ko Tamahae.
KO TAMAHAE: Kua oho kē a Rewi mā. Arā tō rātau raiti e kā mai rā!
Kua tū te taraka i waho i te kāinga o Rewi mā. Kua tae kē mai a Rewi rāua ko Rua ki te rori me ā raua taputapu.
Kotahi hāora e haere atu ana i Te Kaha, ka tae ki Whangaparāoa. Nō te toru tekau meneti pāhi i te ono karaka ka tae a Hata mā. Kei te āhua pōuri tonu. Ka heke a Hata rāua ko Rua, ka noho tonu a Tamahae rāua ko Rewi.
KO REWI: Ko tātau tonu ngā mea tuatahi ki te tae mai.
KO TAMAHAE: Kātahi hoki te kāinga makariri ko tēnei!
KO REWI: Kei te pupuhi tonu te hau whenua, nā reira ka tino makariri rawa atu.
KO TAMAHAE: Kaua tāua e mea atu ki ō tāua pāpā kei te makariri tāua, kei kī mai me noho tāua ki uta. Me manawanui tonu tāua.
Kei te haere a Hata rāua ko Rua ki te mātaki i te ngutu awa.
KO HATA: He waimarie tātau kāore ano te tai i āta timu.
KO RUA: Āe! Ka pai noa te pei mai i te poti ki konei. Kāore noa e pōrearea ki te haere rawa ki tātahi tuku ai i te poti. Ka puta mai a Tamahae rāua ko Rewi.
KO TAMAHAE: Papa, ehara tenei i te moana ko te awa kē.
KO HATA: Āe, e tama, ko te ngutu tēnei o te awa o Whangaparāoa. Nā te āhua timu tonu o te tai ka pai noa te tuku atu i te poti i konei, ka rere atu ai ki te moana.
KO RUA: Kāore tātau e taumaha ki te pei atu i te poti ki tātahi.
KO REWI: Kāti tonu, Tamahae. Ko te taumaha o te poti o tō pāpā!
Kua taetae mai ētahi atu tāngata ki te ngutu awa. Kei te mihi a Hata rāua ko Rua ki ngā tāngata nei. Nō Whangaparāoa ētahi, nō Ngāti Porou, nō Ōpōtiki, nō Raukōkore, nō Te Kaha hoki. E ono ngā motokā, e whā ngā taraka, e rua ngā tarakihana i reira. Kua tino mārama ināianei.
KO TAMAHAE: Te tokomaha hoki o ngā tāngata! Ākuanei kāore he rūma i ngā taunga moki mō ngā poti katoa.
KO HATA: Haere mai, e hoa mā. Ko tātau kei mua, nō reira me whakawātea tātau i tō tātau poti, kia wātea ai te huarahi mō ētahi atu.
KO RUA: E Rewi, haria ō tātau kākahu maroke ki roto i te taraka.
Ka peia te poti ki te awa, ka peke atu a Rewi rāua ko Tamahae ki te pupuri i te poti; ko Hata rāua ko Rua i te whakahoki i te trailer ki te taraka.
KO RUA: E Hata, kei hea te haika o te poti?
KO HATA: Aue, taukiri e! Kua wareware atu kei te kāinga.
KO RUA: Tēnā, karanga atu ki tētahi o ngā tāngata rā mehemea he haika tā rātau ki a tatau.
KO HATA: E hoa mā, kei te raruraru mātau! Kua wareware atu te haika o tō mātau poti ki te kāinga. Kāore he haika a tētahi o koutou ki a mātau?
KO TŌTAHI TANGATA NŌ ŌPŌTIKI: Anei tētahi haika ki a koutou. He waimarie e rua aku haika.
KO RUA: Tēnā, me āta titiro anō tātau mehemea kei konei katoa ā tātau taputapu. I tērā tau i wareware ngā mōunu ki uta. Kua tau kē māua ki te taunga moki ka kitea i wareware ngā mōunu.
KO TAMAHAE: Kei konei katoa ngā mea.
KO HATA: Tēnā rawa atu koe, e hoa, mō te haika nei. Koia nei te mate o te pōnānā. Kia hoki mai mātau ka waiho ai ki runga i tō taraka.
KO HURI [he whanaunga nō Hata]: E Hata, i tērā tau i wareware i a koe te haika o tō poti, i tenei tau kua wareware anō. Kāore noa pea he haika o tō poti!
KO HATA: Ka pōhēhē tonu te tangata kāore aku haika.
Ko Hata i te kei o te poti, ko Rua i te ihu, ko Tamahae rāua ko Rewi i waenganui. Kua haruru te mīhini o te poti.
KO RUA: Ka pai hoki tō mīhini, e Hata! Kāore e roa ka tae tātau ki te taunga.
KO HATA: Āe! Nāku i tuku ki Ōptiki ki te tangata mahi mīhini kia mahia mai.
KO TAMAHAE: Tino rerekē tēnei awa poti i tō tātau awa poti i Te Kaha.
KO REWI: Te teitei o te maunga nei! He aha te ingoa o tēnei maunga?
KO HATA: Ko Tihirau.
Nā te haruru o te mīhini kāore noa a Hata mā i kōrero, ā, ka tae te poti ki te taunga moki tuatahi.
KO TAMAHAE: Kei hea ngā tohu o tēnei taunga ika?
KO RUA: Arā!
KO REWI: He aha te ingoa o te taunga nei?
KO HATA: Ko Pakaru.
Ka āta kitea ngā tohu, ka tukua te haika e Rua.
KO REWI: He tino hōhonu tēnei taunga. Te roa hoki o te taura kei roto i te wai! Tamahae, kāore anō koe kia kōrero. Kei te hia ruaki koe?
KO TAMAHAE: Āe! Nā taku kainga hēki i te ata nei i hia ruaki ai au.
Ka ruaki a Tamahae.
KO HATA: Tamahae ka pai tēnā hei tāruru mō te moki. Me moe koe.
KO TAMAHAE: Kāore au e moe. Kua pai au ināianei.
Waru karaka te tāima; kua whiti te rā. Kua tau ngā aho ki raro. Kei te rere mai ngā poti o ngā tāngata ki ngā taunga ika. Ko ētahi o ngā taunga kei waho noa atu i Pakaru.
KO HATA: Ka pai hoki te marino! Tino waimarie tātau. Kātahi anō te tau i pai ai te moana i te rā tuatahi. Tamahae, e Rewi, kei te mōhio anō kōrua ki ngā kōrero ake o te moki?
KO REWI: Āe, nā to mātau māhita ako i te reo Māori, nā Mr Te Moana, i kōrero mai ki a mātau.
KO TAMAHAE: Pāpā, ko tēhea puke a Puketapu?
KO HATA: Arā, ko tērā!
KO TAMAHAE: I wehe atu te tipuna nei a Ruamoengārara i taua puke mā runga i ana taniwha, ko Tūtehihi, ko Tūtewawa, ko Tūtakawerangi.
KO REWI: I hoki ia ki Hawaiki ki te tiki i tō tātau tipuna, i a Pou, ā, nā Pou i tono ki a Rehua kia hōmai te ika nei, te moki.
KO TAMAHAE: He aha rā i meatia ai mō te tekau mā rima o Hune ka tīmata ai te hī moki?
KO HATA: Kāore tonu au e mōhio. Kei te mōhio koe, e Rua?
KO RUA: E kiia ana koianei te rā e puta ai te whetū ko Whānui te ingoa. I te tekau mā rima o Hune ka puta taua whetū, ka mōhio ngā tāngata kua tae mai te moki ki Whangaparāoa.
KO TAMAHAE: Pāpā, kei te kūmea taku aho!
KO HATA: Kia mau, Tamahae! Hutia ake!
KO REWI: He aha tēnā e kanapa mai nā ki tō tātau poti? Me te mea nei he taniwha!
KO RUA: He makō!
KO REWI: Ka wehi hoki! Mataku ana ki te titiro atu. Kia tūpato, Tamahae, kei peke mai te makō nā ka ngaua tō ringa!
Kua tae ake te ika a Tamahae ēngari kua tae anō te mangō ki taua ika, kua ngaua. Ko te māhunga anake i mau ake i a Tamahae; kua riro kē i te makō te nuinga o tana ika.
KO TAMAHAE: Moumou taku ika! Mehemea he pū tā tātau, ka pūhia e au te makō rā,
KO RUA: Hei aha, Tamahae. Kua mōhio tātau he moki kei konei.
He nui te mangō ki tēnei moana.
KO HATA: Titiro, e hika ma, e ma rawa ēnei moki!
KO RUA: Anei anō tētahi!
KO REWI: Kāore anō ngā moki nei i kai mai ki taku nei mōunu.
KO TAMAHAE: Me ruaki koe pēnei i a au nei, hei tāruru.
KO REWI: Kāore kē au e mate ana i runga poti.
KO TAMAHAE: Kāti rā, me hoatu tētahi wāhi o tā tātau bacon and egg pie! Kua mau anō i a Pāpā tētahi moki. Te nunui hoki o ngā ika nei!
KO REWI: Kātahi anō ngā ika nei ka ngau mai. E koe! Tēnā anō! Titiro, Tamahae!
KO TAMAHAE: E tama, he pōrae kē tēnā! Mā te puihi kē tēnā momo ika.
KO HATA: Hei aha, e Rewi! Kia manawanui. Kei te mōhio anō kōrua ki ngā ture o te moki?
KO TAMAHAE: I kiia mai e Mr Te Moana ki a mātau, e whā ngā ture o te moki. Tuatahi, kaua e haua ki te rākau; tuarua, kaua e kai otatia; tuatoru, kaua e tunutunutia i tātahi; tuawhā, me hoatu te ika tuatahi ki u Pou.
KO REWI: Kua mau i a au tētahi ika!
KO TAMAHAE: Kua mau anō hoki i a au tētahi!
He moki ngā ika a Tamahae rāua ko Rewi. Kua tino ngahau ngā tokorua nei.
KO RUA: E Hata! Me neke atu tātau ki tētahi atu taunga.
KO REWI: Taihoa Pāpā! Me kore e mau mai i a au ētahi atu moki.
KO TAMAHAE: Arā! Kua mau anō i a Pāpā tētahi ika. Anei anō tētahi moki kua mau i a au!
KO HATA: E Rua, kia āhua roa ake ka neke atu ai tātau ki waho.
KO REWI: Kei hea a Ōtamaroa? I kī mai a Mr Te Moana he tauranga ika anō tērā.
KO TAMAHAE: Me Tuapapa, me Kokohura.
KO RUA: E hoa mā, kāore anō au i kite i a Mr Te Moana e hī moki ana, engari he tino mōhio ia ki ngā taunga moki.
KO HATA: He tika hoki!
KO TAMAHAE: Kei roto ngā kōrero mō ngā taunga moki o konei i tētahi pukapuka kei te wharekura, ko te Treasury of Māori Folklore te ingoa.
KO REWI: Kei roto i taua pukapuka ngā kōrero a te Māori mō ngā ika, mō te tohorā, mō te mangō, mō te moki me ētahi atu kai moana.
KO TAMAHAE: Nā tētahi tangata, nā John R. Waititi o Te Whānau-a-Apanui i tuhi ngā kōrero o te moki, nāna anō hoki i whakaae kia tuhia aua kōrero ki roto i te Treasury of Māori Folklore.
KO HATA: Kei te mōhio māua ko Rua ki tēnā tangata.
KO RUA: Āe! He tino tangata ia nō tēnei rohe.
KO TAMAHAE: I ki mai anō a Mr Te Moana he tino tangata ia.
KO HATA: E Rua, he mōhio ake ā rāua tama i a tāua ki ngā kōrero o te moki.
KO RUA: Kāore anō hoki tō tāua nei whakatipuranga i whakaakotia ki ēnei kōrero. He pai tonu nō tēnei mahi, nō te hī moki, i hihiri ai tāua ki tēnei mahi. Kāore noa tāua i āro ki ngā kōrero o neherā mō tēnei ika.
KO REWI: Pāpā, titiro ki taku aho! Kāore e mau i a au te pupuri.
KO RUA: He mangō, e Rewi! Tapahia tō aho, kei takeke ki ā mātau aho.
Ka tapahia e Rewi te aho, ka tīkina atu e ia he aho anō, kua poto rawa hoki tana aho.
KO TAMAHAE: Ahakoa he pai te hī moki, mataku ana nga mangō nei. Te nunui o ētahi!
KO REWI: He aha te tāima?
KO TAMAHAE: Kei a pāpā te wati.
KO HATA: Tekau karaka te tāima.
KO REWI: E kai ana au, Tamahae. Kei te matekai koe?
KO TAMAHAE: Kaua e kōrero kai mai ki a au! Kia hoki tātau ki uta kātahi anō au ka kai.
KO RUA: E Hata! E hutia ana e au te haika. Ka haere tātau ki waho.
KO TAMAHAE: Kua mau mai anō i a au tētahi ika.
Kāore a Rua e āro ake ki te ika a Tamahae. Kua hutia ake e ia te haika. Kua haruru te mīhini. Kua rere rātau ki tētahi taunga ika kei waho atu. Kotahi hāora a Hata mā i te taunga ika nei ka hutia ake anō te haika, ka hoki rātau ki uta.
Toru karaka i te ahiahi te tāima. Kua hokihoki mai ngā poti ki uta. Kei te timu te tai. Kāore ngā poti e uru mai mā te ngutu awa. Kua tīkina e nga tāngata o Whangaparāoa ā rātau tarakihana hei tōtō i nga poti ki uta. Kua tīkina e ngā tāngata hī ika ā rātau trailers kia māmā ai te tō i ngā poti ki uta.
KO HATA: E Rua, ka haere tāua ki te tiki i tā tāua trailer. Tamahae, mā kōrua ko Rewi e pupuri tō tātau poti.
KO TAMAHAE: E Rewi, ka pai kē tēnei mahi. E hoki mai ana anō au ā tērā tau.
KO REWI: He mahi tino pai tēnei. He maha tonu ā tātau ika. Pēhea rā ētahi atu o ngā poti? E haere ana au ki te mātaki.
KO TAMAHAE: Kaua e haere! E noho tāua ki konei. Kāore e mau i a au te pupuri te poti.
Kua tae katoa nga poti, kua whakamaua ngā trailers ki ngā waka. kua heria ngā pēke ika ki te awa kia unahitia. Kāore tēnei ika e tuakina ana.
KO HAIA: Anei, e hoa mā, he inu hei whakamahana.
Kāore i roa ka pau te pounamu wēhike a Hata; engari he pounamu atu a ētahi o ngā tāne.
KO REWI: Tamahae, ākuanei hoki rawa ake tātau, kua haurangi kē ō tāua pāpā.
KO TAMAHAE: Āe, he tere haurangi noa tōku pāpā.
Kua mutu te unahi i ngā ika. E toru tekau nga ika a Hata mā. Kua haere katoa ngā tāngata ki te kai mā rātau.
KO TAMAHAE: Katahi anō au ka kai. Ka pau katoa i a au ā tātau kai, i taku matekai.
Ono karaka te taima. Kua wehe mai te waka o Hata mā i Whangaparāoa.
KO TAMAHAE: He aha tātau i tū ai?
KO HATA: Ki te hoatu ika mā tō matua kēkē wahine.
E rima rawa ngā kāinga i tū a Hata ki te hoatu ika mā ngā whanaunga.
KO TAMAHAE: Tae rawa ake tātau ki te kāinga, kua pau ā tatau ika.
KO HATA: E tama, rite tonu koe ki tō tipuna te matapiko, Pēneitia ai tēnei ika hoatu ai ma nga whanaunga.
KO RUA: Koianei nga whanaunga hōmai mea mā tatau, nō reira koianei hei utu. He kai tauhou tēnei, me hoatu mā te tangata.
Waru karaka te tāima. Kua tae a Hata rāua ko Tamahae ki te kāinga. Kua puta mai a Pani rāua ko Mārama.
KO MĀRAMA: Pēhea tā kōrua haere, Pāpā?
KO HATA: Tino pai!
KO PANI: Me te mea nei, kei te āhua piapia koe, e Hata.
KO HATA: Koianei tonu ngā mahi ina hoki mai i te hī moki.
KO PANI: Kāti rā, whakairia ā kōrua ika. Mō te ata ka tuku ai i tētahi ki Kawerau mā tō tuahine me āna tamariki, ā, me tuku tētahi ki Ākarana mā tērā o tuāhine, ā, ko tētahi ki Te Kao mā ō tīpuna. He roa tonu a Tamahae rāua ko Hata e whakairi ana i ā rāua ika. e whakahokihoki ana i ā rāua taputapu, kātahi anō rāua ka haere ki te kaukau, ki te kai, ki te kōrero hoki ki a Pani rāua ko Mārama mō te hī moki i Whangaparāoa.
Mō te rauemi
Kua whakakorea tēnei rauemi tā. Ka kitea pea te rauemi nei ki te ruma o tō kura.
Taumata: Taumata 6, Taumata 7, Taumata 8
Kaupapa: Rārangi Pukapuka
Kohinga: Te Wharekura