Te Wharekura 18

Ka haere a Hata mā ki te hī moki

Nā Roka Paora o Te Whānau-a-Apanui.
Nā Clifford Whiting ngā whakaahua.
 

Ko te Hātarei tēnei rā, te toru tekau mā tahi o Mei. He rā tino pai tēnei. Tino marino te moana.

KO HATA: Tamahae, Mārama, e Pani, ka haere tātau ki te ruku kuku i Toka-a-kuku.
KO MARAMA: Hei aha ngā kuku, Pāpā?
KO HATA: Hei mōunu, Mārama. Kua tata ki te wā hī moki, nō reira me whakareri ngā kuku i te wā e marino ana te moana. He pai hoki kāore he kura āpōpō, ka wātea kōrua ko Tamahae ki te kōwhiti i ngā kuku. Tamahae, tīkina he pēke me ō tātau diving glasses. E Pani, mauria mai he kai mā tātau ki tātahi he parāoa, he tī hoki ki rō flask.

He mahi pai tēnei ki te whānau a Hata. Kāore i roa ka reri katoa rātau. Ka eke a Tamahae rāua ko Hata ki runga i te tarakihana. Ko Pani rāua ko Mārama kei roto i te poti kei runga i te trailer. Tekau mā rima meneti e rere atu ana i te awa poti o Hata mā, ka tae ki Toka-a-kuku. He toka nui a Toka-a-kuku. He tokomaha ngā tāngata i reira e ruku kuku ana hei mōunu hī moki. Ko Pani i te pupuri i te poti. Ko Mārama, ko Hata, ko Tamahae i te ruku. He toa rātau ki te ruku. Kāore i roa ka kī ngā pēke e rua. Kāore hoki i roa ka kī ngā pēke a ētahi atu o ngā tāngata. Nā te whiti o te rā ka mahana noa ngā tāngata. Ka hoki mai a Hata mā ki te awa poti.

KO HATA: E Pani, haere kōrua ko Mārama ki te tahu ahi hei tunutunu kuku. Tamahae, pēketia mai te tarakihana hei tō atu i te poti ki uta.

Ka kā te ahi. Ka ūhia te ahi ki te tīni, ka whakatakotoria ngā kuku ki runga i te tini. Ka inu tī a Hata mā i a rātou e tatari ana kia maoa ngā kuku. Ka maoa ngā kuku, kātahi a Hata rātau ko tōna whānau ka kai.

KO HATA: Te mōmona hoki o ngā kuku nei! Ka reka hoki!
KO PANI: Āe! Moumou hei mōunu.
KO HATA: E Pani, kaua e korero pēnā! He reka anō rā te moki. He kai kuku tonu tā tātau nei mahi. Ēngari te moki, nō ngā marama anake o Hune me Hūrae tēnei kai.

Ka mutu te kai a te whānau, kua whakakaotia ngā taputapu. Ko Tamahae kei te whakakao i ngā anga kuku me ngā para, ka uta ki runga i te ahi. Kua akona e Hata a Tamahae mā ki te kohikohi i ngā para o tātahi kia waiho mā ai mō ngā tāngata haere ki tātahi.

Ko te Rātapu tēnei rā, te tahi o Hune. Kei te noho te whānau a Haia i waho; kei te kōwhiti kuku.

KO TAMAHAE: Mārama, tīkina atu tā tātau waerehe ki konei. He pai tonu te whakarongo ki ngā pop songs i a tātau e kōwhiti kuku ana.
KO MĀRAMA: Āe, Tamahae. He pai ake tēnā mahi i te kōwhiti kuku.
KO PANI: Mauria mai hoki ngā plastic bags me ngā rubber bands kei roto i te kāpata hei paepae i ngā kuku.
KO HATA: Ka pai hoki tā tātau mahi! Te mahana hoki!

Kāore a Tamahae e kōrero. Kāore ia e tino pīrangi ana ki tēnei mahi, ki te kōwhiti kuku. Kotahi hāora pea rātau e kōwhiti ana, ka oti ngā pēke e rua. E iwa ngā plastic bags i kī i te kuku.

KO HATA: Purua ngā kuku nei ki roto i te deep freeze, Tamahae.

Ko te waru o Hune tēnei rā. Rima karaka te tāima.

KO HATA: Kua tū te pahi o Ōpōtiki. Tamahae, haere ki te mātaki he aha tā te taraiwa mā tātau.
KO TAMAHAE: Pāpā, he pēke pipi. Nō hea rā?
KO HATA: Nā tō matua kēkē, nā Hare, i tuku mai i Ōpōtiki hei mōunu. He pipi ano tētahi kai pai ki te moki. E Pani, me kōwhiti e tāua ngā pipi nei āpōpō, ka waiho ai pērā i ngā kuku. Kua waimarie koe Tamahae, me koe Mārama, kāore kōrua e kōwhiti pipi; kei te kura kē hoki kōrua.
KO MARAMA: Kaitoa!
KO TAMAHAE: Pāpā, kei te hiakai pipi au.
KO MARAMA: Me au.
KO PANI: Me au hoki.
KO HATA: Kāti rā, tīkina he kōhua.

Kāore he pipi o Te Kaha, nō reira he kai tauhou tēnei ki te whānau a Hata.

Ko te Paraire tēnei rā, te tekau mā toru o Hune.

KO HATA: E Pani, me haere tātau ko ā tāua tamariki ki te rama pāpaka a te pō nei.
KO MĀRAMA: Hei aha ngā pāpaka?
KO HATA: Hei mōunu anō mā te moki.
KO MĀRAMA: He mahi pai ki a au te rama pāpaka.
KO TAMAHAE: He pai anō hoki ki a au. Māmā, kei hea te rama? Me haere au ki te toa ki te hoko batteries hou. Kua flat kē ngā batteries o tā tātau rama.
KO HATA: Āe, Tamahae. Me hoko mai anō tētahi rama ki a kōrua ko Māmā. Ki a māua ko Mārama tētahi, ki a korua ko Māmā tētahi. Mārama, mauria ngā pēre e rua ki runga i te taraka.
KO MARAMA: E haere ana tātau ki hea rama pāpaka ai?
KO HATA: Ki Hāmama.
KO MARAMA: Ka pai hoki! He pai ki a au te haere ki Hāmama.
KO PANI: Me moata te hapa kia horoia ai ngā pereti i mua i te haerenga.

I te whitu karaka i te pō ka haere te whānau nei mā runga i tō rātau taraka ki te rama pāpaka i Hāmama. He pō pai tenei mō te rama pāpaka. Kua waia kē te whānau a Hata ki tenei mahi. Kei te pari haere mai te tai.

KO TAMAHAE: Māmā, anei tā tāua rama. Māu e rama, māku e hopu ngā pāpaka.
KO PANI: Kia tūpato, Tamahae. Kaua e pōnānā, kei taka koe ki roto i te wai.

Ko tēnei mahi ko te rama pāpaka ehara i te mahi ngāwari. Tuatahi, kia mahana tonu ngā kākahu, he makariri hoki. Tuarua, kia pai tonu te takahi haere kei tūtuki nga waewae ki ngā toka, ka hinga. Tuatoru, kaua e hopua ko mua o te pāpaka, kei ngaua ō ringaringa; me hopu ko muri, a, kia tere tonu te maka ki roto i te pēre. Tuawhā, kaua e hāparangi, e turituri ranei, kei mataku hoki ngā pāpaka. Ko te pāpaka te tino kai a te moki, ēngari he pai tonu te kuku, te pipi me te kōura.
Ka kī nga pēre e rua, ka hoki a Hata mā ki te kāinga. Ka tukua nga pāpaka ki rō wai māori kia matemate ai.
Ko te Hātarei tenei rā, te tekau mā whā o Hune. Kei te whakareri a Hata i tana poti, i te penehīni me nga taputapu katoa mō te haere ki Whangaparāoa ki te hī moki. Ko te tekau mā rima o Hune te rā tīmata ki te hī moki, nō reira me whakareri ngā mea katoa.
Kātahi tonu a Tamahae ka hoki mai i te kainga o Rewi.

KO TAMAHAE: Pāpā!
KO HATA: He aha. Tamahae?
KO TAMAHAE: Kei te pīrangi haere au ki te hī moki i Whangaparāoa. Kāore anō koe kia mau i a au ki te hī moki.
KO HATA: E tama! Ehara tērā mahi mā te tamariki. Kia āhua pakeke koe ka haere ai tāua.
KO TAMAHAE: Kua tekau mā rima kē ōku tau. Kei te haere a Rewi rāua ko tōna pāpā ko Rua. Haere ai kōrua ko Rua ia tau ia tau. E mauria ana e Rua a Rewi. Tekau mā whā noa iho ōna tau.

Kua rongo atu a Pani i ngā korero a Tamahae.

KO PANI: E Hata! Kei te tika tā Tamahae. Me ako ia ināianei ki tēnei momo mahi. Koroua rawa ake koe, kua waia a Tamahae ki te haere ki te hī moki. E rua tau noa iho kei muri ka haere tā tāua tama ki te mahi i Ākarana. Kāore tēnei mahi e mahia ana i te tāone, nō reira mauria i te wā e hihiri ana te tamaiti nei.
KO HATA: Ēngari he tika hoki tēnā kōrero. Ki a au nei, kei te kura tuatahi tonu a Tamahae. Āe, e tama. ka mauria koe e au. Kei te tika tā Māmā. Koroua rawa ake au, kua mōhio koe ki te haere ki Whangaparāoa
KO TAMAHAE: Tēnā koe, Pāpā! Mehemea koe he wahine ka kihia koe e ahau. E oma ana au ki te whakaatu ki a Rewi kei te haere au.
KO HATA: Taihoa! Me āwhina koe i a au ki te whakareri i ā tāua taputapu. Kia mutu tā tāua mahi kātahi koe ka haere ai. Tēnā, me āta! tirotiro koe mehemea kei roto katoa ā tāua taputapu i te pouaka nā.
KO TAMAHAE: Āe Papa! Anei ngā taputapu o te pouaka nei. E whā ngā aho, e rua tekau ngā pīhuka, tekau ngā swivels, tekau ngā sinkers, e rua ngā miro mā, e rua ngā scalers.

KO HATA: Tīkina ngā oka e rua, he harakeke, he tuaina hoki, ka kuhu ai ki roto i te pouaka nā. Ka mutu tēnā, ka titiro ai ki roto i tēnei pouaka.
KO TAMAHAE: He aha kei roto i tēnei pouaka?
KO HATA: Ko ngā taputapu mō te mīhini o te poti.
KO TAMAHAE: E rua ngā spark plugs, he spanner, he screwdriver, he pounamu hinu. he starting cord.
KO HATA: Ka pai! Tēnā. hikia nga pouaka nā ki roto i te poti. Tīkina kia whā ngā pēke kuku, kia rua ngā pēke pipi kei te deep freeze, ka kuhu ai ki roto i te pēre kia ngāwari ai. Haria mai hoki ngā pāpaka. Kua māro katoa ngā kuku me ngā pipi i roto i te freezer.

Ka whakamauria e Hata te trailer ki te taraka, ka pēketia ki roto i te whare motoka. Ko te taraka kei waho, ko te trailer o te poti kei roto i te whare motokā.

KO PANI: E Hata, Tamahae, haere mai ki te hapa!
KO TAMAHAE: Kua kore au e tae ki te whakaatu ki a Rewi e haere ana au ki Whangaparāoa. Kua pōuri.
KO HATA: E tama, me waea atu.
KO TAMAHAE: Āe! Kāore au i mahara ake ki te waea. Hei aha! Kei hea a Mārama?
KO MĀRAMA: Anei ahau.
KO TAMAHAE: Mārama, kei te haere au ki te hī moki.
KO MĀRAMA: Ka waimarie hoki koe. Mehemea au he tamaiti tāne ka inoi hoki au ki a Pāpā kia mauria au.
KO TAMAHAE: Mama, ka pai hoki te hapa.
KO PANI: E tika hoki, Tamahae. Ka mutu tō hapa ka whakareri ai koe i ō kākahu mō te haere ki Whangaparāoa; he poraka mahana, he tarau roa, he hingareti mahana, he tōkena, he pōtae, he kāmeta, he karapu mahana, he hū hoki. Mārama, mā tāua e horoi ngā pēreti kia wātea ai a Tamahae ki te whakareri i ōna kākahu.
KO HATA: E Pani! Kua reri ōku kaka?
KO PANI: Āe. Kua reri anō hoki ā kōrua kai.
KO HATA: I tunua e koe he bacon and egg pie?
KO PANI: Āe, haere mai kia kite i tā kōrua pouaka kai.
KO HATA: Ka pai hoki, e Pani! Mō te ata noa ka mahi ai he tī ki rō flask.

I te pai o ngā kai a Pani mā Hata rāua ko Tamahae, ka kihia e Hata a Pani.

KO HATA: E Pani! Kei hea taku wēhike?
KO PANI: Tō aha?
KO HATA: Taku pounamu wēhike.
KO PANI: Kei roto i te kāpata. E mauria ana e koe tō pounamu?
KO HATA: Āe. Hei whakamahana i a au.
KO PANI: Me atu inu koe. Mōhio tonu koe ka nui ana tō inu wēhike ka pōrangi koe. Tētahi, kei tahuri i a koe te taraka ka mate a Tamahae.
KO HATA: E Pani!

Ko te tekau mā rima o Hune tēnei rā. Whā karaka i te ata te tāima.

KO HATA: E Pani! E oho!
KO PANI: He aha tēnā, e Hata? Mōhio tonu koe kāore au e pai kia whakaohotia au i tēnei hāora o te ata. E moe!
KO HATA: Kua haruru kē te mīhini. Kua maranga kē a Tamahae.
KO PANI: Inei! Kei te koa rā a Tamahae, nō reira ka moata ia.

Kāore he hiko o Te Kaha. He mīhini tā te whānau a Hata hei huri hiko.

KO PANI: E maranga ana au ināianei ki te mahi parakuihi mā kōrua ko Tamahae. He aha tāu e takoto nā, e Hata? Maranga! Mehemea ko au tēnā e haere ana ki Whangaparāoa kua maranga noa atu au.
KO TAMAHAE: Morena Māmā! Tō moata hoki!
KO PANI: Ki te mahue mā kōrua ko Pāpā e mahi he parakuihi, ka paruparu katoa te kīhihi.

Toru tekau meneti pāhi i te rima karaka te tāima. Kua wehe atu a Hata rāua ko Tamahae.

KO TAMAHAE: Kua oho kē a Rewi mā. Arā tō rātau raiti e kā mai rā!

Kua tū te taraka i waho i te kāinga o Rewi mā. Kua tae kē mai a Rewi rāua ko Rua ki te rori me ā raua taputapu.

Kotahi hāora e haere atu ana i Te Kaha, ka tae ki Whangaparāoa. Nō te toru tekau meneti pāhi i te ono karaka ka tae a Hata mā. Kei te āhua pōuri tonu. Ka heke a Hata rāua ko Rua, ka noho tonu a Tamahae rāua ko Rewi.

KO REWI: Ko tātau tonu ngā mea tuatahi ki te tae mai.
KO TAMAHAE: Kātahi hoki te kāinga makariri ko tēnei!
KO REWI: Kei te pupuhi tonu te hau whenua, nā reira ka tino makariri rawa atu.
KO TAMAHAE: Kaua tāua e mea atu ki ō tāua pāpā kei te makariri tāua, kei kī mai me noho tāua ki uta. Me manawanui tonu tāua.

Kei te haere a Hata rāua ko Rua ki te mātaki i te ngutu awa.

KO HATA: He waimarie tātau kāore ano te tai i āta timu.
KO RUA: Āe! Ka pai noa te pei mai i te poti ki konei. Kāore noa e pōrearea ki te haere rawa ki tātahi tuku ai i te poti. Ka puta mai a Tamahae rāua ko Rewi.
KO TAMAHAE: Papa, ehara tenei i te moana ko te awa kē.
KO HATA: Āe, e tama, ko te ngutu tēnei o te awa o Whangaparāoa. Nā te āhua timu tonu o te tai ka pai noa te tuku atu i te poti i konei, ka rere atu ai ki te moana.
KO RUA: Kāore tātau e taumaha ki te pei atu i te poti ki tātahi.
KO REWI: Kāti tonu, Tamahae. Ko te taumaha o te poti o tō pāpā!

Kua taetae mai ētahi atu tāngata ki te ngutu awa. Kei te mihi a Hata rāua ko Rua ki ngā tāngata nei. Nō Whangaparāoa ētahi, nō Ngāti Porou, nō Ōpōtiki, nō Raukōkore, nō Te Kaha hoki. E ono ngā motokā, e whā ngā taraka, e rua ngā tarakihana i reira. Kua tino mārama ināianei.

KO TAMAHAE: Te tokomaha hoki o ngā tāngata! Ākuanei kāore he rūma i ngā taunga moki mō ngā poti katoa.
KO HATA: Haere mai, e hoa mā. Ko tātau kei mua, nō reira me whakawātea tātau i tō tātau poti, kia wātea ai te huarahi mō ētahi atu.
KO RUA: E Rewi, haria ō tātau kākahu maroke ki roto i te taraka.

Ka peia te poti ki te awa, ka peke atu a Rewi rāua ko Tamahae ki te pupuri i te poti; ko Hata rāua ko Rua i te whakahoki i te trailer ki te taraka.

KO RUA: E Hata, kei hea te haika o te poti?
KO HATA: Aue, taukiri e! Kua wareware atu kei te kāinga.
KO RUA: Tēnā, karanga atu ki tētahi o ngā tāngata rā mehemea he haika tā rātau ki a tatau.
KO HATA: E hoa mā, kei te raruraru mātau! Kua wareware atu te haika o tō mātau poti ki te kāinga. Kāore he haika a tētahi o koutou ki a mātau?
KO TŌTAHI TANGATA NŌ ŌPŌTIKI: Anei tētahi haika ki a koutou. He waimarie e rua aku haika.
KO RUA: Tēnā, me āta titiro anō tātau mehemea kei konei katoa ā tātau taputapu. I tērā tau i wareware ngā mōunu ki uta. Kua tau kē māua ki te taunga moki ka kitea i wareware ngā mōunu.
KO TAMAHAE: Kei konei katoa ngā mea.
KO HATA: Tēnā rawa atu koe, e hoa, mō te haika nei. Koia nei te mate o te pōnānā. Kia hoki mai mātau ka waiho ai ki runga i tō taraka.
KO HURI [he whanaunga nō Hata]: E Hata, i tērā tau i wareware i a koe te haika o tō poti, i tenei tau kua wareware anō. Kāore noa pea he haika o tō poti!
KO HATA: Ka pōhēhē tonu te tangata kāore aku haika.

Ko Hata i te kei o te poti, ko Rua i te ihu, ko Tamahae rāua ko Rewi i waenganui. Kua haruru te mīhini o te poti.

KO RUA: Ka pai hoki tō mīhini, e Hata! Kāore e roa ka tae tātau ki te taunga.
KO HATA: Āe! Nāku i tuku ki Ōptiki ki te tangata mahi mīhini kia mahia mai.
KO TAMAHAE: Tino rerekē tēnei awa poti i tō tātau awa poti i Te Kaha.
KO REWI: Te teitei o te maunga nei! He aha te ingoa o tēnei maunga?
KO HATA: Ko Tihirau.

Nā te haruru o te mīhini kāore noa a Hata mā i kōrero, ā, ka tae te poti ki te taunga moki tuatahi.

KO TAMAHAE: Kei hea ngā tohu o tēnei taunga ika?
KO RUA: Arā!
KO REWI: He aha te ingoa o te taunga nei?
KO HATA: Ko Pakaru.

Ka āta kitea ngā tohu, ka tukua te haika e Rua.

KO REWI: He tino hōhonu tēnei taunga. Te roa hoki o te taura kei roto i te wai! Tamahae, kāore anō koe kia kōrero. Kei te hia ruaki koe?
KO TAMAHAE: Āe! Nā taku kainga hēki i te ata nei i hia ruaki ai au.

Ka ruaki a Tamahae.

KO HATA: Tamahae ka pai tēnā hei tāruru mō te moki. Me moe koe.
KO TAMAHAE: Kāore au e moe. Kua pai au ināianei.

Waru karaka te tāima; kua whiti te rā. Kua tau ngā aho ki raro. Kei te rere mai ngā poti o ngā tāngata ki ngā taunga ika. Ko ētahi o ngā taunga kei waho noa atu i Pakaru.

KO HATA: Ka pai hoki te marino! Tino waimarie tātau. Kātahi anō te tau i pai ai te moana i te rā tuatahi. Tamahae, e Rewi, kei te mōhio anō kōrua ki ngā kōrero ake o te moki?
KO REWI: Āe, nā to mātau māhita ako i te reo Māori, nā Mr Te Moana, i kōrero mai ki a mātau.
KO TAMAHAE: Pāpā, ko tēhea puke a Puketapu?
KO HATA: Arā, ko tērā!
KO TAMAHAE: I wehe atu te tipuna nei a Ruamoengārara i taua puke mā runga i ana taniwha, ko Tūtehihi, ko Tūtewawa, ko Tūtakawerangi.
KO REWI: I hoki ia ki Hawaiki ki te tiki i tō tātau tipuna, i a Pou, ā, nā Pou i tono ki a Rehua kia hōmai te ika nei, te moki.
KO TAMAHAE: He aha rā i meatia ai mō te tekau mā rima o Hune ka tīmata ai te hī moki?
KO HATA: Kāore tonu au e mōhio. Kei te mōhio koe, e Rua?
KO RUA: E kiia ana koianei te rā e puta ai te whetū ko Whānui te ingoa. I te tekau mā rima o Hune ka puta taua whetū, ka mōhio ngā tāngata kua tae mai te moki ki Whangaparāoa.
KO TAMAHAE: Pāpā, kei te kūmea taku aho!
KO HATA: Kia mau, Tamahae! Hutia ake!
KO REWI: He aha tēnā e kanapa mai nā ki tō tātau poti? Me te mea nei he taniwha!
KO RUA: He makō!
KO REWI: Ka wehi hoki! Mataku ana ki te titiro atu. Kia tūpato, Tamahae, kei peke mai te makō nā ka ngaua tō ringa!

Kua tae ake te ika a Tamahae ēngari kua tae anō te mangō ki taua ika, kua ngaua. Ko te māhunga anake i mau ake i a Tamahae; kua riro kē i te makō te nuinga o tana ika.

KO TAMAHAE: Moumou taku ika! Mehemea he pū tā tātau, ka pūhia e au te makō rā,
KO RUA: Hei aha, Tamahae. Kua mōhio tātau he moki kei konei.

He nui te mangō ki tēnei moana.

KO HATA: Titiro, e hika ma, e ma rawa ēnei moki!
KO RUA: Anei anō tētahi!
KO REWI: Kāore anō ngā moki nei i kai mai ki taku nei mōunu.
KO TAMAHAE: Me ruaki koe pēnei i a au nei, hei tāruru.
KO REWI: Kāore kē au e mate ana i runga poti.
KO TAMAHAE: Kāti rā, me hoatu tētahi wāhi o tā tātau bacon and egg pie! Kua mau anō i a Pāpā tētahi moki. Te nunui hoki o ngā ika nei!
KO REWI: Kātahi anō ngā ika nei ka ngau mai. E koe! Tēnā anō! Titiro, Tamahae!
KO TAMAHAE: E tama, he pōrae kē tēnā! Mā te puihi kē tēnā momo ika.
KO HATA: Hei aha, e Rewi! Kia manawanui. Kei te mōhio anō kōrua ki ngā ture o te moki?
KO TAMAHAE: I kiia mai e Mr Te Moana ki a mātau, e whā ngā ture o te moki. Tuatahi, kaua e haua ki te rākau; tuarua, kaua e kai otatia; tuatoru, kaua e tunutunutia i tātahi; tuawhā, me hoatu te ika tuatahi ki u Pou.
KO REWI: Kua mau i a au tētahi ika!
KO TAMAHAE: Kua mau anō hoki i a au tētahi!

He moki ngā ika a Tamahae rāua ko Rewi. Kua tino ngahau ngā tokorua nei.

KO RUA: E Hata! Me neke atu tātau ki tētahi atu taunga.
KO REWI: Taihoa Pāpā! Me kore e mau mai i a au ētahi atu moki.
KO TAMAHAE: Arā! Kua mau anō i a Pāpā tētahi ika. Anei anō tētahi moki kua mau i a au!
KO HATA: E Rua, kia āhua roa ake ka neke atu ai tātau ki waho.
KO REWI: Kei hea a Ōtamaroa? I kī mai a Mr Te Moana he tauranga ika anō tērā.
KO TAMAHAE: Me Tuapapa, me Kokohura.
KO RUA: E hoa mā, kāore anō au i kite i a Mr Te Moana e hī moki ana, engari he tino mōhio ia ki ngā taunga moki.
KO HATA: He tika hoki!
KO TAMAHAE: Kei roto ngā kōrero mō ngā taunga moki o konei i tētahi pukapuka kei te wharekura, ko te Treasury of Māori Folklore te ingoa.
KO REWI: Kei roto i taua pukapuka ngā kōrero a te Māori mō ngā ika, mō te tohorā, mō te mangō, mō te moki me ētahi atu kai moana.
KO TAMAHAE: Nā tētahi tangata, nā John R. Waititi o Te Whānau-a-Apanui i tuhi ngā kōrero o te moki, nāna anō hoki i whakaae kia tuhia aua kōrero ki roto i te Treasury of Māori Folklore.
KO HATA: Kei te mōhio māua ko Rua ki tēnā tangata.
KO RUA: Āe! He tino tangata ia nō tēnei rohe.
KO TAMAHAE: I ki mai anō a Mr Te Moana he tino tangata ia.
KO HATA: E Rua, he mōhio ake ā rāua tama i a tāua ki ngā kōrero o te moki.
KO RUA: Kāore anō hoki tō tāua nei whakatipuranga i whakaakotia ki ēnei kōrero. He pai tonu nō tēnei mahi, nō te hī moki, i hihiri ai tāua ki tēnei mahi. Kāore noa tāua i āro ki ngā kōrero o neherā mō tēnei ika.
KO REWI: Pāpā, titiro ki taku aho! Kāore e mau i a au te pupuri.
KO RUA: He mangō, e Rewi! Tapahia tō aho, kei takeke ki ā mātau aho.

Ka tapahia e Rewi te aho, ka tīkina atu e ia he aho anō, kua poto rawa hoki tana aho.

KO TAMAHAE: Ahakoa he pai te hī moki, mataku ana nga mangō nei. Te nunui o ētahi!
KO REWI: He aha te tāima?
KO TAMAHAE: Kei a pāpā te wati.
KO HATA: Tekau karaka te tāima.
KO REWI: E kai ana au, Tamahae. Kei te matekai koe?
KO TAMAHAE: Kaua e kōrero kai mai ki a au! Kia hoki tātau ki uta kātahi anō au ka kai.
KO RUA: E Hata! E hutia ana e au te haika. Ka haere tātau ki waho.
KO TAMAHAE: Kua mau mai anō i a au tētahi ika.

Kāore a Rua e āro ake ki te ika a Tamahae. Kua hutia ake e ia te haika. Kua haruru te mīhini. Kua rere rātau ki tētahi taunga ika kei waho atu. Kotahi hāora a Hata mā i te taunga ika nei ka hutia ake anō te haika, ka hoki rātau ki uta.

Toru karaka i te ahiahi te tāima. Kua hokihoki mai ngā poti ki uta. Kei te timu te tai. Kāore ngā poti e uru mai mā te ngutu awa. Kua tīkina e nga tāngata o Whangaparāoa ā rātau tarakihana hei tōtō i nga poti ki uta. Kua tīkina e ngā tāngata hī ika ā rātau trailers kia māmā ai te tō i ngā poti ki uta.

KO HATA: E Rua, ka haere tāua ki te tiki i tā tāua trailer. Tamahae, mā kōrua ko Rewi e pupuri tō tātau poti.
KO TAMAHAE: E Rewi, ka pai kē tēnei mahi. E hoki mai ana anō au ā tērā tau.
KO REWI: He mahi tino pai tēnei. He maha tonu ā tātau ika. Pēhea rā ētahi atu o ngā poti? E haere ana au ki te mātaki.
KO TAMAHAE: Kaua e haere! E noho tāua ki konei. Kāore e mau i a au te pupuri te poti.

Kua tae katoa nga poti, kua whakamaua ngā trailers ki ngā waka. kua heria ngā pēke ika ki te awa kia unahitia. Kāore tēnei ika e tuakina ana.

KO HAIA: Anei, e hoa mā, he inu hei whakamahana.

Kāore i roa ka pau te pounamu wēhike a Hata; engari he pounamu atu a ētahi o ngā tāne.

KO REWI: Tamahae, ākuanei hoki rawa ake tātau, kua haurangi kē ō tāua pāpā.
KO TAMAHAE: Āe, he tere haurangi noa tōku pāpā.

Kua mutu te unahi i ngā ika. E toru tekau nga ika a Hata mā. Kua haere katoa ngā tāngata ki te kai mā rātau.

KO TAMAHAE: Katahi anō au ka kai. Ka pau katoa i a au ā tātau kai, i taku matekai.

Ono karaka te taima. Kua wehe mai te waka o Hata mā i Whangaparāoa.

KO TAMAHAE: He aha tātau i tū ai?
KO HATA: Ki te hoatu ika mā tō matua kēkē wahine.

E rima rawa ngā kāinga i tū a Hata ki te hoatu ika mā ngā whanaunga.

KO TAMAHAE: Tae rawa ake tātau ki te kāinga, kua pau ā tatau ika.

KO HATA: E tama, rite tonu koe ki tō tipuna te matapiko, Pēneitia ai tēnei ika hoatu ai ma nga whanaunga.
KO RUA: Koianei nga whanaunga hōmai mea mā tatau, nō reira koianei hei utu. He kai tauhou tēnei, me hoatu mā te tangata.

Waru karaka te tāima. Kua tae a Hata rāua ko Tamahae ki te kāinga. Kua puta mai a Pani rāua ko Mārama.

KO MĀRAMA: Pēhea tā kōrua haere, Pāpā?
KO HATA: Tino pai!
KO PANI: Me te mea nei, kei te āhua piapia koe, e Hata.
KO HATA: Koianei tonu ngā mahi ina hoki mai i te hī moki.
KO PANI: Kāti rā, whakairia ā kōrua ika. Mō te ata ka tuku ai i tētahi ki Kawerau mā tō tuahine me āna tamariki, ā, me tuku tētahi ki Ākarana mā tērā o tuāhine, ā, ko tētahi ki Te Kao mā ō tīpuna. He roa tonu a Tamahae rāua ko Hata e whakairi ana i ā rāua ika. e whakahokihoki ana i ā rāua taputapu, kātahi anō rāua ka haere ki te kaukau, ki te kai, ki te kōrero hoki ki a Pani rāua ko Mārama mō te hī moki i Whangaparāoa.

Ka pai te kai hikareti

Nā Kāterina Mataira.
Nā Conrad Frieboe ngā whakaahua.
 

Te riri o Tane-māhuta

[If author name/iwi or appears on HTML text, please insert underneath this tag] 

I tērā raumati, ka hararei haere māua ko taku tāne, ko Rāhara, i te Tai Tokerau. Ka haere māua mā runga motokā, he Volkswagen, ā, ka pō rawa, ka haere māua ki tētahi hōtēra kai ai, moe ai. Ka pai anō tēnei tū hararei; kāore he mahi tiaki, mahi whakapai whare, kāore hoki he māharahara mō te tao kai.

Nā, i tētahi ata tino paki ka tae atu māua ko Rāhara ki te ngahere rongonui o Waipōua. He tokomaha ngā tāngata haere mai ai ia tau, ia tau, kia kite i taua wāhi ātaahua. E kīia ana ko te kauri te rākau tino nui o Niu Tīreni nei, ā, kāore e kore, e tika ana tēnei kōrero. Ko te roroa hoki o ērā rākau!

Taro ake, ka kitea e māua tētahi pānui, e pēnei ana ngā kupu o runga: "Me haere ngā manuhiri mā te huarahi nei ki te mātakitaki i a Tāne-mahuta te kauri tino nui o te ngahere nei." Kāti, ka heke māua i tō māua motokā, ka haere tonu mā raro. Koata hāora pea māua e kōpikopiko haere ana i taua huarahi, kātahi anō ka tae ki tētahi wāhi mārakerake i tū ai a Tāne-mahuta.

Ka whakamīharo māua ki te tōtika, ki te teitei hoki o taua rākau. Rite tonu te whānui o tōna tinana ki tō te whare. Ki a māua, ehara tēnei i te rākau noa iho, he kingi kē. Āe! Ko Tāne-mahuta te Kingi tūturu o te ngahere nei. I ngā pō, tākaro ai ngā whetū i waenganui i ōna peka; i ngā rā, takoto ai ngā kapua i runga i tōna upoko.

Heoi anō, kāore he kapua i te rangi i a māua e mihi ana ki a ia; kua kaha te whiti o te rā. He rangi tino ātaahua tonu. Ka āwhio haere māua i te Kingi rā, e whakamīharo ana, e whakapai ana i a ia, e mātakitaki ake ana i a ia. Ka roa rawa, ka whakatauria me hoki atu māua ki tō māua motokā, nō te mea e hiahiatia ana me tae atu māua ki Rāwene i mua o te torengitanga o te rā.

"Mā Tāne koe e manaaki, e tiaki," taku kōhumuhumu ki a Tāne-mahuta.

Kātahi a Rāhara ka kata. "Me whakapaipai kē a Tāne i tana tamaiti, i te rākau nei. Titiro iho! He kiri kau ōna take. Kāore ōna hū. Kua hē tāua, e kui. Ehara tēnei i te kingi, he rawakore kē!"

"Kaua koe e kōrero pēnā mō Tāne-mahuta," ko taku karanga ki a ia. "He tangata rorokore koe! Kia tere tō mihi ki a ia, kei pukuriri ia ki a koe!"

"Kaua e pōrangi! Ahakoa rā he kingi tēnei nō te ngahere, he rākau anō. Ka haere tāua!"

"Kāo!" Kāore ahau i whakaae ki te wehe atu. "Ki te kore a Tāne-mahuta e mārie, ka pā te aituā ki a koe."

Ka puta mai te hēmanawa ki a Rāhara. "Kāti te hoihoi! Rite tonu koe ki te tamaiti ki te kōrero. Ehara au i te pēpi e mataku ana i te kēhua!

"Koia nā te mate o te kūware, kāore e mōhio he aha te aha. Ko te mea nui tō hara ki te Kīngi nei. E hoa, kia mōhio ināianei, kei pōuri ākuanei!"

Kāhore taku tāne i whakarongo mai, ēngari ka huri atu. "E wehe ana au ināianei," hei tā tāna. "Kia tere te haere mai, kei mahue koe i a au. E rua tekau mā ono māero pea te tawhiti o Rāwene i konei, ā, ki te haere koe mā raro ki tērā tāone, ka mamae ō waewae āpōpō."

I te kōrero tonu ia, ka titiro ake ahau ki te rangi. Ai! Kei hea te rā? Kupi tonu te rangi i te pōkēao. Kua pōuri kē. Kāore anō ahau kia kōrero i tētahi kupu kotahi mō tēnei mea rerekē, ka tīmata te heke o te ua. Tērā e pōhēhētia kua rere ake a Tangaroa, ā, kei te riringi iho ia i ngā wai katoa o te Moana-nui-a-Kiwa ki raro. Kua tata māua te toremi!

Rerekē ana te āhua o Rāhara i a ia e kanakana ana ki a Tāne-mahuta. Mehemea kua kitea e ia te kēhua, pēnei tōna āhua.

"Kore rawa au i whakapono," ko tēnei tana hāmeme, "i āhei te rākau nei te whiu i te tangata whakatenetene ki a ia, ahakoa he kingi. He mākutu pea!"

Ahakoa rā te ua, ka kata ahau ki ahau anō. E ako ana pea ia ko te arero hangahanga te hoariri nui o te tangata. Engari, kāhore ahau i whakapuaki i ōku whakaaro; ko te arero hangahanga te hoariri hoki o te wahine. Kore rawa te wahine mōhio e kōrero mō ngā hē o te hoa tāne.

Ka karanga kē ahau, "Kāti, me haere tāua!" Ā, ka tīmata māua ki te hoki ki te motokā. I te tino kaha o te ua, ka mania te huarahi, ā, kāore i roa ka hinga a Rāhara. Nō tōna tūnga ake, paruparu katoa ōna kākahu. Ka haere tonu māua. Rē! Taro kau iho, kua hinga anō. Whero tonu tōna kanohi i te riri, ēngari ka haere tonu. Ai!

Kāhore anō kia ono putu tō māua hīkoinga whakahuatanga, kua hinga anō taku tāne. Ka puta mai te māharahara ki ahau. He pai atu a Rāhara i te nanenane ki te piki, ki te peke, ahakoa rā, ko te hinga anō, ko te hinga anō!

I te takoto tonu ia i roto i te panipani, ka kōwhetewhete ake ia, "Ki a au nei, nā tētahi mea hīanga ōku waewae i hīrau ai. He aha te mea nei? Kei hea . . .?"

Ka ngaro haere tōna reo, ā, ka whakahāhaki ki tōna ringa ki tētahi mea e tū ana i te taha o te huarahi.

He tangata tēnei? Kāo! Āe pea. Kātahi anō māua ka kite i tēnei tū tangata. Tino rerekē te āhua o te tangata nei! Ko tōna roa, tekau mā rua inihi pea; he piupiu noa iho tōna kākahu; kāore ōna koti, kāore ōna hū, kāore ōna pōtae. He pango ōna makawe, he mea heru, tikitiki rawa. He parauri te kiri. Kī tonu ōna karu pango i te mauāhara. Nō tōna katanga, e rite ana tōna reo ki te tangi a te pere, ahakoa kāhore e pai ana ki a māua. I te tū tonu ahau me te whētētē ana ōku karu, ā, i te takoto tonu a Rāhara, e whētētē ana hoki ōna.

Ka roa rawa, ka hāmama te waha o te tauhou. "E tū!" Ko tana whakahau tēnei ki taku tāne. Kāhore a Rāhara i koni. Ka muramura ngā karu o te tauhou i te whakatakariri, ka totoro tōna ringa, ā, ka auē a Rāhara.

Ka peke ake ia, e auē ana, "Kua wera au. Au! Nā te taurekareka nei au i wera." Ka rure ringaringa ia ki te tauhou, ka karanga, "Ka patua ia e au ākuanei!" Aue! Ka totoro anō te ringaringa o taua tangata paku, ka wera anō a Rāhara.

"Ko Māia ahau," ko te kī mai a te tauhou.

"Ko ahau te tino toa o te Tai Tokerau. He kaha kē atu ahau i ngā tāngata katoa, he tere kē atu ahau i ngā tāngata katoa, he mūrere kē atu ahau i ngā tāngata katoa o te whenua nei. Ka whakakoa kōrua e haere ana ahau i a kōrua ki tō kōrua kāinga noho ai."

"E kī rā!" ka ngunguru a Rāhara. "Au!" Kua wera anō.

"Nā tō mahi heahea i pēnei ai! Nōu tonu te hē! Nā tō hara ki te Kīngi o te ngahere nei, ki a Tāne-mahuta, ahau i panaia ai i tōku kāinga.

Nō reira, e tika ana kia hōmai e koe he kāinga hou mōku."

"Nōku te hē? He teka tēnā! He teka au!"

Ko taku pātai ki a Māia, "Kāhore ahau i te mōhio i te take nei. Ki a koe, nōna te hē. He aha ai? He aha koe i kōrero pēnā ai?"

Tino wawana te āhua o Māia. "Nāna te kōrero mō Tāne-mahuta he rawakore noa iho, nē? Noho ai mātou ko ōku whanaunga i waenganui o ngā take o te Kīngi, ā, ka rongo mātou i ana kupu hara mō te Kingi. Aue, ka kata ahau. E! I te tino whakatakariri o Tāne-mahuta kua whiua atu ahau i tōku kāinga tupu. Kāti, ka haere tātou. Kei hea tō kōrua kāinga?".

Ka whakahoki ahau, "Kei Hāmutana." Tere tonu te huri haere o ōku whakaaro. Ka whetewhete ahau ki a Rāhara, "Me haere tātou. Me haere! Ākuanei kitea ai tētahi kaupapa e mahue ai te taurekareka nei."

Taihoa, taihoa!" ko Rāhara i mea mai i te reo nui. "Mātua me hoki au ko au anake ki te motokā whakawātea ai i te nohoanga mō Māia. Me tatari kōrua ki konei kia tīkina atu e ahau tētahi hamarara, kei mākū kōrua."

Kātahi te pōrangi! Kua mākū kē mātou katoa, ēngari he waimarie kāore a Māia i mōhio ki te pōrangi o tā Rāhara kōrero, ā. i taku tāne e oma atu ana, ka ui mai ia, "He rākau nui a Hāmutana?"

Ka whakamārama ahau ki a ia ehara a Hāmutana i te rākau, ā, ka whakaatu i te āhua o te tāone. Kāore i roa ka hoki mai a Rāhara me tōna hamarara nui, he mea pango.

Ko te pātai a Māia, "Ko tō motokā tēnā?"

"Ko te hamarara kē," ka whakamārama a Rāhara.

"Ko te mahi a te hamarara nei he whakaruru i te tangata kei uaina ia. Titiro mai! Tuatahi, whakatūwheratia! Tuarua, puritia ki runga ake i te upoko! Tuatoru, whakakopia ia anō! E pēnei ana ngā mahi."

I te kōrerotanga pēneitanga o Rāhara, ka nui tōku mīharo. Ehara i te tika tēnei! Heoi anō, ka wehe a Māia i te rekareka, ka hoatu ki a ia te hamarara. Ka whakatuwheratia e ia, ka pupuri ki runga ake i tōna upoko, ā, kātahi anō ka puta mai te mōhiotanga ki ahau. Whakakopia ana ia e te hamarara, ka ngaro kau!

Ngaro kau ana a Māia, ka oma atu māua ko Rāhara. Te tere hoki o tā māua oma! Kāhore anō māua kia tae ki tō māua motokā kua pau katoa tōku hau, ā, kua tōia ahau e Rāhara, eke ana māua kī runga i te motokā ka haere atu i taua wāhi. Ē! Kāhore anō a Māia kia puta mai. Tino koa ō māua ngākau, ā, ka kata haere, ka waiata haere.

Ka roa rawa ka whakaaro ahau, "Ahakoa rā, ka āhua pōuri ahau mō Māia. Ehara tana raruraru i te hanga noa iho. Kāore kē he kāinga mōna."

"Te heahea hoki! Pehea tāna mahi kino ki a au? Mehemea kua mauria ia e tāua ki tō tāua kāinga, he maha ngā raruraru hua pā mai."

"Āe, āe, He whakaarokore kē nōku i kōrero pēnei ai ahau. Hei aha, kua mutu. Kore rawa a Māia e kitea anō e tāua. Kāore e kore ka hoki anō ia ki a Tāne-mahuta, ā, kāore e kore ka aroha a Tāne-mahuta ki a ia." Ka haere anō māua ki te ngahere e tū nei a Tāne-mahuta? E kore te pātiki e hoki anō ki tōna puehu!