Skip to main content
Ngā Taniwha e rua o Waiapu

Ngā Taniwha e Rua o Waiapu

PUKAPUKA

Ngā Taniwha e Rua o Waiapu

Ngāti Porou

E kōrero ana tēnei pūrākau mō Te Taniwha Horowhatu o Waiapu, tae atu ki ōna whakaakoranga o te haumaru ki te awa me te tiaki i te taiao. He maha ngā āhuatanga e pā ana ki te whenua, ko ngā mahi poro rākau tērā, ā, kua horo te whenua, kua heke te paru i te awa o Waiapu, ā, tau noa ki te awakeri o Hikurangi, arā, te Hikurangi Trench. 

Tonoa he kape o te pukapuka mai i Down the Back of the Chair (MOE50796) 

Cover page of the book “Ngā Taniwha e Rua o Waiapu”

Rauemi Matua 

He kōrero whakataki 

Hei rauemi ēnei mā te kaiako, i a ia ka whakamahi i te pukapuka Ngā Taniwha e Rua o Waiapu i te taha o ngā ākonga. 

He pukapuka pikitia tēnei e kōrero ana mō ngā taniwha e rua. Arā:  

  1. Ko tētahi ko Horowhatu tōna ingoa. E ai ki ngā kōrero a te iwi o Ngāti Porou, noho ai a Horowhatu i roto i te awa o Waiapu. Ina toromi ana tētahi i roto i te awa o Waiapu, i kīia te kōrero, nā te taniwha i riro ai. Koinā hoki te kōrero a ngā pākeke ki ngā tamariki hei tohutohu, hei whakatūpato hoki i a rātou ina whakawhiti haere ana i te awa o Waiapu. Nō te tau 1954, i muri i toromitanga o ētahi tāngata, ka whakahaere karakia ngā kaumātua o te hau kāinga, ā, kia wātea ai te awa i te taniwha, ka mutu nā ngā karakia i pana atu te taniwha ki waho ki te moana. 
  2. I roto i te huringa o te wā kua topetopea ngā rākau Māori kei ngā tahataha o te awa o Waiapu, ā, kua kore he rākau hei pupuri i te whenua. Haere mai ana te marangai me ōna karawhiu, te kaha o te hau me te ua, ā, ka horo te whenua, ka heke te parakiwai ki te awa, ā, kawea atu ana e ngā au o te awa ki waho ki te moana. Kua putu haere ngā para ki te Awakeri Moana o Hikurangi, arā, te Hikurangi Trench. Ko te matapae o te hau kāinga ki te kore te tangata e tiaki i te taiao, ā tōna wā, ka hoki mai taua taniwha ki uta, he tai āniwhaniwha tōna hanga. 

 

Ngā whāinga  

Me akiaki i ngā ākonga me te kaiako kia mōhio, kia mārama: 

  • ki ngā pāhekohekotanga o te tangata, tētahi iwi rānei ki tētahi wāhi me tōna taiao; 
  • ki ngā mahi a te tangata, tētahi iwi rānei hei atawhai i te taiao; 
  • ki tētahi pūrākau taniwha me ōna pānga ki ngā tikanga me ngā mahi a tētahi iwi. 

 

Te whakapapa o te pūrākau 

I pū mai tēnei pūrākau i te koronga o tētahi kaiako tautōhito nō Waiapu, nō Ngāti Porou tonu kia puta ā rātou ake kōrero mō tētahi taniwha. He pūrākau tēnei i tuhia i ngā tau ki mua, heoi i noho tonu hei kōrero mō ngā hapū me ngā whānau i roto i te riu o Waiapu. Nā te kaupapa o Te Aho Ngarahu i whai huarahi ai te whānau ki:  

  • te whakaputa i te pūrākau hei rauemi mā ngā kura;  
  • te whakahāngai i ngā kōrero ki ngā take o ēnei wā. 

Ko Hikurangi te maunga 

Ko Waiapu te awa 

Ko Ngāti Porou te iwi.  

 

Mō te pukapuka  

He pai tēnei pukapuka mō te pānui ā-ropū, takitahi rānei. Mā te pānui tahi ka mōhio, ka mārama ngā ākonga ki tā te iwi kāinga tirohanga ki tēnei wāhi me ōna herenga kōrero. Mā tēnei pukapuka anō e mōhio ai ngā ākonga ki ētahi kōrero tuku iho mō te awa o Waiapu. 

Tukua mā ngā tamariki anō e whakaaro;  

  • ki te awa matua me ngā moana o tō rātou kāinga, rohe rānei;  
  • ki t/ētahi kōrero, pūrākau rānei e mōhio ana rātou mō taua wāhi; 
  • ki ngā mahi a te tangata, rōpū rānei hei tiaki i taua wāhi;  
  • ki ngā mahi a te tangata e tūkino ana i taua wāhi.  

See Materials that come with this resource: TSM-Core-Resource-Info_FA-v2 (.pdf)

Mō te rauemi

Tonoa he kape o te pukapuka mai i Down the Back of the Chair (MOE50796) 

Wāhanga Ako: Te Reo Māori, Tikanga ā-Iwi 

Taumata: Taumata 3, Taumata 4 

Kaupapa: Te Aho Ngārahu 

Ngā rawa kei tēnei rauemi: