Te Wharekura 25

Te kawa o te marae

Ko te kaupapa o tēnei pukapuka ko te kawa o te marae. 
He nui nga rerekētanga o te kawa o tēnā iwi, o tēnā iwi. 
He nui anō hoki nga rerenga o ngā kawa o ia marae, o ia marae. 
Kei runga hoki i te kaupapa o ia hui ki taua marae. 

Ko tēnei pukapuka i tāia i runga i te kawa o te marae o Tākitimu, ki Te Wairoa, mō te hui a ngā Kaituhi-Mahi-a-Ringa Māori i tū ki reira i Hūne 1974. Heoi anō, kāore i taea ngā whakaahua katoa o taua hui hei whakakapi i tēnei kaupapa, nā reira i tangohia mai ai ētahi o ngā whakaahua o ētahi atu hui, ki ētahi atu marae, kia mārama pai ai te kaupapa nei, te kawa o te marae. 

Ko ngā whakaahua i porowhātia, ehara nō te hui i Te Wairoa. Ko ngā whakamārama mō ēnei pikitia kei te rārangi 32. 

Mehemea e raruraru ana tēnei tikanga ki ō koutou hinengaro, ka inoi atu ki a koutou katoa kia aroha mai. Ko te wawata, kia puta tēnei pukapuka ki ō tātou kura, hei tirotiro, hei kōrerorero mā ā tātou tamariki me a tātou māhita. Tērā pea ka kitea te hohonutanga o ngā taonga i ruia mai rā i Rangiātea. 

He purapura noaiho tēnei. Mā koutou e poipoi kia tipu, kia puāwai, kia puta ai ngā kakara maha ki te ao. 

Te haerenga ki te marae

Kua tae mai te rōpū o Te Waipounamu ki Pōneke mā runga i te kaipuke.  

Whitu karaka i te ata te tāima.  

Ko Hōne mā ēnei e kōrerorero nei. 

Tēnā koe 
Kei te pēhea koe? 

Kei runga a Piri mā i te pahi.  

E haere ana te pahi ki Te Wairoa.  

Kei te waiata ngā tāngata i runga i te pahi.  

Ko Hōne te kai-rakuraku i te kītā. 

Kore au e pai 
Ki te piki wākena 
Engari motokā 
Ka piki atu au e. 

Kua tatū mai te manuhiri o Pōneke me Te Waipounamu. Whā karaka i te ahiahi te tāima. 

Te whakaeke

Ka tatari rātou kia karangatia mai rātou. 
E tū mai ana a Tākitimu whare. 
Auē! Te mana! Te ihi! Te wehi! Te tapu! 
E tūturi mai ana a Kahungunu. 
Auē! Te mana! Te ihi! Te wehi! Te tapu

He atua! He tangata! Ho! 

Ka rewa te karanga a ngā kuia.

Haere mai! Haere mai! Haere mai! 
Mauria mai ngā tini aituā kia tangihia 
Haere mai! Haere mai! Haere ma.... i...e! 

Titiro ki te tamaiti tāne nei! 
Kei te oma mai ia ki te wero i te manuhiri. 

Ko wai koutou? 
I haramai koutou i runga i te rangimārie, i roto i te riri rānei ? 

Ka mate! Ka mate! 
Ka ora! Ka ora! Hi!

Ka powhiritia mai te manuhiri ki te marae. 

Karangatia rā! Karangatia rā! 
Pohiritia rā, ngā iwi o te motu 
Ngā mana tini. Haere mai 
He hui aroha, mō koutou e ngā iwi 
E ngau nei te aroha me te mamae.

Kua whakaeke te manuhiri. 

Kua tū, kua tangi ki ngā mate. 

He maumahara ki a rātou mā kua wehe atu ki te Pō. 

Haere e ngā mate. Haere. Haere.

Ka noho te manuhiri. Kei hea rātou e noho ana? 

Ka tū mai te tangata whenua ki te whaikōrero. 
Kei tēhea taha ia e tū ana ? 

Nā ngā tamariki o ngā kura-tuatahi o Te Wairoa te manaaki, te wai. 

Ka tū mai te manuhiri ki te whakautu i ngā whaikōrero. Anei tētahi o ngā kai-kōrero mō Ākarana, mō ngā manuhiri hoki. 

Ruia, ruia, tahia, tahia 
Ruia, ruia, tahia, tahia 
Kia hemo ake, ko te kākā 
Kōā. Kōā. 

Kia tata kī mai 
Roto te pū 
Korō. Korō. 

Te Kuaka 
He Kuaka mārangaranga 
Kotahi manu 
I tau ki te tāhuna 
Tau atu, tau atu 
Kua tau mai 

Kei ngā tāne te whaikōrero. Kei ngā wāhine te waiata, te manaaki mō te whaikōrero. 
Kua tae mai ki te wā, kua rūrū, kua hongi, kua whakakotahi te manuhiri me te tangata whenua. 

Te tangata whenua

Mai rā anō te tangata whenua e takatū ana mō te hui. 
Anei ngā ringawera e waruwaru nei i ngā rīwai. 

Kua reri ngā tēpu. 
Kua tomo mai te manuhiri ki te kai. 
Anei ngā ringawera e whakarato nei i ngā kai mā ngā manuhiri. 

Kei te kai te manuhiri. 

Te marae o Rongo

Kei hea ngā tāngata? 
Nō wai mā ēnei hū? 
Kei rō whare ngā tāngata. 
Nō rātou aua hū i waho rā. 

Ka whakahaeretia he karakia mo te iwi. 

Hei mua koe i a mātou, e Ihowa; 
Hei tohutohu i a mātou mahi katoa; 
Ko koe anō hoki hei whakakaha i a mātou; 
Kia whai korōria ai koe i ā mātou mahi katoa; 
He mea tīmata, he mea mahi, he mea whakaoti 
I roto i a koe; 
Kia whiwhi ai hoki mātou ki te ora tonu 
I te mea e atawhaitia nei e koe; 
Ko Ihu Karaiti hoki to mātou Ariki 
Āmine. 

Kua mutu te karakia, kua mutu ngā whaikōrero i rō whare. 
Kei te kōrerorero, kei te waiata, kei te whakangā te iwi. 

Ao ake i te ata

Kua hē te kawa. Ka tohutohutia mai e Tiare. He manuhiri koutou inanahi. Nō koutou tēnei marae ināianei. Hoki mai ki roto i a Tākitimu whare, hei awhi i a koutou. 

Me whakatikatika 

Kua tika. 

Ngā mahi i Taihoa Marae

Kua tau mai te manuhiri tūārangi. 
Ko Whetū Tirikatene-Sullivan. 
Ko ia te Mema Māori ki te Pāremata mō tēnei rohe. 

Anei te rōpū mō ngā kaituhi. 
Ko Harry tērā. Kei te whakamārama ia i ngā tikanga mō te tuhi kōrero. 

Ko Sonny rāua ko Ngāhuia ēnei. 
Nā rāua i whakatinana ētahi o ngā tuhituhi a Harry i roto i tana pukapuka, 'Te Raukura'. 
Kei te whakarongo te minenga ki ngā whakamārama. 

Anei ngā taitamariki e whakatinana nei i ō rātou whakaaro mō Tāwhirimātea. 

Ko Sonny tērā e whakamārama mai rā i ngā tikanga mō te kawa o te marae. 

Whakarongo rā, e hine mā. 

Ko Tiare tērā e whakamārama rā i ngā tikanga mō te whaikōrero 

He aha te mahi a Moni? 

Nā Robin White i whakamārama ngā āhuatanga mō te tā kākahu. 

Nā Moni anō ngā kōrero mō te whakairo. 

Whakarongo rā, e te iwi. 

Anei anō ngā taitamariki. Kei te whakapuaki rātou i ō rātou whakaaro mō te Māoritanga. E āki mai ana, e tangi mai ana:

Homai te waiora ki ahau.

Me pēhea rā?

Ngā poroporoaki i te pō

He aha rā ngā kōrero i kōrerotia? 
He aha rā ngā mahi i mahia? 

He Koha 

Ka whakatakotoria he koha, he tohu aroha, ki te marae. 

Hei konei rā. 
Mā te wā, ka tūtaki anō. 

${textBlock_paragraph_theme}