Rona

Nā Hirini Mead

Ngā kaikōrero 

HE KAIPĀNUI 

TE MĀRAMA 

KO RONA 

Āna tamariki, a TAMA, a HINA,  a REREKOHU. 

Wāhanga Tuatahi 

MĀ TE KAIPĀNUI: Ka noho tētahi wahine ko Rona tōna ingoa, me āna tamariki ko Tama, ko Hina, ko Rerekohu ngā ingoa. Ko Rerekohu te mōkai. Ka mutu ngā mahi ngahau o te pō ka taki haere a Rona rātou ko āna tamariki ki to rātou wharepuni ki te moe. Ka takoto ngā tamariki ki runga i ō rātou moenga. Kei te whakatikatika a Rona i tōna moenga. 

KO RONA: Me mutu te kōrerorero ināianei. E moe koutou. 

KO TAMA: E mā, āhea a pāpā hoki mai ai? 

KO RONA: Auē, me pēhea tātou e mōhio ai! Taihoa pea kia oti ngā mahi taua, ka hoki mai tō koutou pāpā. E moe koutou ināianei! 

KO REREKOHU: E mā, kei te hiainu ahau. 

KO RONA: Ai, tō hōhā e Rere! E Tama, tīkina he wai mō tō tuahine. 

KO TAMA: Tonoa ko Hina kia haere. Ka nui tōku ngenge. [Ka huri ia ki a Hina.] Maranga, e Hina! Tīkina he wai mō Rerekohu. 

KO RONA: Ki a koe hoki, e Tama! Ko koe te mea pakeke. Haere, tīkina te tahā wai mō Rerekohu. 

KO TAMA: [kua amuamu]. Te hōhā noa iho o Te Rere nei! Ka matike ia, ka haere ki te mau mai i te tahā wai, kei te roro o te whare e iri ana. Ka kuhu mai anō ia ki roto ki te whare. 

KO TAMA: E mā, kāore he wai i roto i ngā tahā nei. Kua pau katoa! [Ka korero ia ki a Rerekohu.] Hei aha he wai mōu. Taihoa, mō te ata koe inu wai ai. Ka hoki ia ki tona moenga. 

KO REREKOHU: E mā, kei te hiainu wai ahau. 

KO RONA: Hei aha e Rere! Kua pau te wai. Mō te ata ahau haere ai ki te puna ki te whakakī i ā tātou tahā. 

KO REREKOHU: [kua tata te tangi] E mā, kei te hiainu ahau. 

KO RONA: [kua āhua pukuriri inaianei] E moe, e Rere! 

KO REREKOHU: [kua tangi inaianei] E mā, kei te hiainu wai ahau. 

KO RONA: Aue, te tamaiti nei! Kāore he wai, e Rere. 

KO HINA: Turituri, e Rere! Kei te hiamoe mātou! 

KO REREKOHU: [kua tino tangi inaianei] E mā . . . tīkina ... he wai. . . mōku! 

KO RONA: Ākuanei koe patua, ai! Ka mutu te tamaiti tangitangi ko koe! He pōuri rawa a waho mō te haere ki te puna. Ka tūtuki noa iho ahau ki ngā rākau, ka pakaru ngā taha. E moe! 

KO REREKOHU: [me te tangi anō] E mā, kei te hiainu wai ahau. 

KO RONA. Aue, kāti! Ka haere ahau ināianei ki te tiki wai mōu. Ahakoa taku mataku ki te pō, ahakoa tutuki ahau ki te rākau, ahakoa pakaru atu ngā tahā, ka haere ahau. Ahakoa mate atu ahau, ka haere ahau ki te tiki wai mōu. Ai, taku whakatakariri ki a koe! Ka puta ia ki waho. 

MĀ TE KAIPĀNUI: I waho, e tiaho ana te marama, engari he nui ngā kapua kei te rangi. Ka tīmata a Rona i tōna haere, me te mau he tahā i tētahi ringa, he kete i tētahi. He ara uaua tēnei, he ara kino mō te haere i te pō. Nā te mārama o te marama ka āhua pai. Kātahi ka āraia te marama e te kapua, ka pōuri. Ka tūtuki a Rona ki ngā pakiaka i runga i te ara, ka hinga ki raro. 

KO RONA: Pōkokōhua koe, e te marama! Mahue tō whiti mai hei whakamārama i te ara nei ka huna kē koe i muri i te kapua. [Ka tū ia ki runga.] Titiro, kua whara taku waewae i a koe! Pōkokōhua e! 

TE MARAMA: Kia tūpato, e hine. Kia ngāwari ngā kōrero. 

KO RONA: Hei aha te kōrero mai ki ahau! Tiaho mai kia kite ai ahau i te ara. Pōkokōhua e, whara noa iho ahau i a koe! 

TE MARAMA: E kī, e kī! Ka kanga mai koe ki ahau, Te Marama, tō rangatira. Inā tō kai! Ka rere mai te marama ki te hopu i a Rona. 

KO RONA: Aue-e! Haere atu! Haere atu! Ka hopu ia ki te rākau ngaio, ka pupuri. 

TE MARAMA: Kanga mai anō! Ka kāwhakina koe e ahau ki te rangi, hei taurekareka māku. 

KO RONA: E Marama e, aroha mai ki aku tamariki! Haere atu! Ka whawhai atu a ia. 

TE MARAMA: Nāu te kanga, nāku te whakautu. Haere mai. Ka mauria koe e ahau ināianei! Kei te mau tonu a Rona ki te ngaio, me te pupuri anō i te kete, i te tahā. 

KO RONA: Aue-e! Kaua ahau e mauria ki te rangi! Aroha mai! I makere noa iho te kōrero. Ka toro atu ngā ringa o te marama, ka tangohia ake a Rona, te rākau ngaio, te tahā, me te kete. Ka mauria ki te rangi. 

KO RONA: Aue-e! Ahau-e-e! 

TE MARAMA: [ka kōrero i te reo pēnei i te whatitiri nei] Titiro mai e te ao, ki tēnei wahine i kanga nei i ahau. Titiro mai! Kei wareware koutou he atua ahau! 

MA TE KAIPĀNUI: I muri iho ka rata anō te marama, ka tiaho mai anō. Kei ngā pō atarau, kei ngā pō rākau-nui o te marama, e kitea atu ana a Rona, me tana tahā, me te rākau ngaio e tū ana i tana taha. Kore rawa tētahi wahine, i muri iho, i kanga ki te marama. 

He kohinga kōrero 

Nā Merimeri Penfold

He kōrero taniwha

Nā tētahi tamaiti nō te Araroa Tairawhiti 

Ko tōku kāinga kei te Tai Rāwhiti. Ko Te Araroa te ingoa o tōku kāinga. Ko tēnei tāone kei te pūtake o tētahi maunga, ko Te Whetū-matarau te ingoa. He tino ātaahua tēnei tāone. I ngā pari e puāwai ana ngā pohutukawa. I te taha raki ko tētahi awa e tapaia nei ko Awatere. Ko tēnei awa he tino wehiwehi. E kī ana ō mātou tīpuna he rua taniwha. 

I ngā rā o mua ko tētahi iwi e noho ana i runga i tēnei maunga, i Te Whetū-matarau. Ka whānau mai te tamaiti a te rangatira ra o taua pā, he tāne, engari he tino ngārara tonu te āhua. Nō te whānautanga o tēnei tamaiti ka pōuri te rangatira, ā, ka maukino ia i tana tamaiti 

Ka pōuri hoki te tamaiti i te maukino a tōna pāpā i a ia, ka mea ia ki te toromi i a ia anō. Ka mea ia ki tōna iwi, "Kāhore i ahau te raruraru i pēnei ai tōku āhua. Nō te mea kua maukinotia ahau e koutou ka haere atu ahau i a koutou. Ko tāku kupu tēnei ki a koutou. Mehemea ka kite koutou kei te paruparu te wai o Awatere, ahakoa e whiti ana te rā, ka mōhio ai koutou kei te hāereere ahau. Kaua koutou e haere tata mai ki te awa i taua wā kei mate koutou. 

Kātahi ka peke tonu te tamaiti nei ki rō wai, ngaro tonu atu. 

Ka tino pōuri te iwi. Ia rā, ia rā, ka haere tana pāpā ki te awa nei ki te karanga i tana tamaiti. Heoi anō, kāore i puta mai. 

Tae noa ki tētahi wā, ka paruparu te wai o Awatere, ahakoa kei te whiti tonu te rā. Ka oma ngā tāngata katoa ki roto i te pā, noho ai. I mōhio rātou kei te hāereere te tamaiti i rō wai 

Ka huri ngā tau, ka mate te rangatira me tōna iwi katoa, ā, ka tipu ake he iwi anō. Ka mahi pāmu rātou i ngā taha o tēnei awa. I reira anō tētahi tangata ko Haki tōna ingoa. Tokorua ana tamariki, ko Mere te ingoa o te kōtiro. I tētahi wā, ka haere te kōtiro nei ki te kaukau, ā ka mau ia i te taniwha nei. 

Ka oma haere atu ōna hoa ki te kāinga, ka kōrero atu. Ka haere mai ngā tāngata katoa ki te mātakitaki i te wai. He paruparu. Kātahi ka mōhio rātou kua riro a Mere i te taniwha. 

I muri iho ka heke haere te wai. Kāore te tai e eke ana ki tēnei wāhi, ēngari i ngā rā e hāereere ana te taniwha, ka piki te wai. Tae noa ki tēnei wā, ka pēnei tonu te āhua o tēnei awa. 

Ko te rure o tō mātou kāinga kia kore ai te tangata e kaukau i tēnei awa, i Te Rua-taniwha-a-Awatere.

Pako

Tahi, rua, toru, whā 
He miro, he tawa, he karaka; 
Rima, ono, whitu, waru, 
He kererū, he kererū; 
Iwa, tekau, 
He tangata. 

Kei hea ngā rākau? 
Kei kō i te ngahere. 
Kei hea ngā kererū? 
Kei ko i ngā rākau. 
Kei hea te tangata? 
Kei waenganui tātāramoa. 

Ka kai ngā kererū. 
Āe, te reka. 
Ka kī ngā puku, 
Ka moe. 
Ka tū te tangata. 
Auē. Auē. 
He pū. He pū. He pū. 

PAO! PAO! PAO! PAO! 
Auē. Auē. 
Kei hea ngā kererū? 
Kei runga i te miro? 
Kāo. 
Kei runga i te tawa? 
Kāo. 
Kei runga i te karaka? 
Kāo. 
Kāti. . . 
Kei hea? Kei hea? Kei hea?

Te rā tuatahi i te kura tuarua

He pūrākau nō Ngāti Porou

He ahiahi te wā ka tae atu ahau ki te kura. I reira noa iho e tū ana, kāore e mōhio ana me aha. Kāore i roa, ka puta mai tētahi tama tokoroa. He Māori taua tama. 

"He tamaiti tauhou koe? Ko wai koe?" 

"E, ko Hēmi Huripara." 

Nō hea koe?" "Nō Ngāti Porou, nō te Tairāwhiti, takiwā o Te Araroa." 

"Waimarie koe, e hoa. Kei konei anō ētahi o tēnā rohe o te Tairāwhiti. Ko Hūrae tōku ingoa, nō Te Kao ahau. E kore rānei koe e mōhio kei hea tērā wāhi?" 

"Kai te mōhio tonu. Kai Ngāpuhi." 

"Kāo! Ko te Aupōuri te iwi o reira, kei raro mai ko te Rārawa, kātahi anō ko Ngāpuhi." 

"Kātahi anō au ka rongo i tēnā whakamārama. Ki a mātau, ko Ngāpuhi tētahi o ngā ingoa mō te Tai Tokerau." 

"Ahakoa, haere mai. Ko tēnei te wāhi mō ōu kākahu, ko tēnei tōu moenga. Mehemea e horoi ana koe, kia horo - kia tere ki a koutou. Kua tata kai tātou." 

Ka noho mātau ki te kai. Nā taku tauhou kāore au i pīrangi kai, engari na tētahi poi Māori i kai aku kai. Heoi anō taku mahi he noho, ā, he titiro haere, he whakarongo ki aku hoa kai e kōrero ana. He Pākehā ētahi o ngā taitama, ā, no ngā iwi katoa o te motu ngā taitama Māori. He Māori tūturu ētahi, arā, i te āhua me te tangi o te reo. Ko ētahi he Māori te āhua ēngari he Pākehā anake te reo, me ētahi anō kāore e tino mōhiotia atu he toto Māori rānei kei roto i a rātau. 

Mutu ana te kai, ka pōwhiritia mātau e te tumuaki o te kura. "Haere mai, koutou katoa! Haere mai ngā taitama tauhou! Haere mai koutou e whai nei i te mātauranga o te Pākehā! Whāia, e hoa mā, e tama mā, ki tōna mutunga! Kia kaha, kia toa! Mā te pukumahi ka ū te whai. Nā reira, haere mai! Kāti mō ngā mihi. Kia mōhio mai koutou he ture kei tēnei kura. Kaua e takakinotia, kei raruraru koe. Mā koutou, mā ngā mea mōhio ki ngā whakahaere o te kura e āwhina ngā tauhou. Haere katoa tātau ki te karakia. I muri iho, me haere koutou ki te moe. He rā mahi āpōpō. " 

Kāre au i rongo katoa i ngā kupu o te karakia . . . E te Atua, tohungia mātau . . . Kai te aha rā ōku mātua me ōku tāina? . . . E te Atua, manākitia rātau . . . Āmine. 

Ka takoto au i runga i taku moenga, ka hoki oku mahara ki te kāinga. Ka puta mai ōku mahara mokemoke ... E poroaki ana mai taku māmā me taku tipuna wahine ki a au. "Haere, e tama. Kia pai te tiaki i a koe. Kauaka e wareware ki te tuhi mai!" 

E torewai ana aku whatu, hei aha māku. Kātahi ka pākia mai taku māhuna e taku taina. 

"E tama, raki atu koe. Kāre koe e miraka kau, e whāngai poaka ranei." 

"Hemi, kia māmā." . . . Ko taku pāpā tērā. Kāre te wāka o te Pākehā e tatari mōhou. Kia āta whakarongo mai. Anei ngā tīkiti mo te pahi me te tereina. Ka kore koe e mōhio he aha te aha, me pātai ki te tangata ... E tama, kātahi tētahi tangata tangiweta i a koe! Kāti! Kua tangata kē koe ināianei. E piki ki runga ki te pahi! Haere rā!" 

Ka ringaringa maua. Ka ngaro atu taku pāpā, ka ngahoro te roimata. Tino nui taku mīharo ki ngā wāhi tauhou i kite au, tae noa ki te tereina. Ka tae ki ngā teihana kai, ka puta anō au ki waho. Ka mahara ake ki ngā tohutohu a tōku pāpā, hai nāianei tonu ka tīmata ki te tohu moni. Na reira, pakupaku nei te kai rare me te wai reka. 

Kāti rā kua tae pai mai ki te kura. Engari pēwhea rā āpōpō? Ka puta ake te wairua o taku tipuna . . . whāia te mātauranga o te Pākehā ki tōna mutunga ... kia ū, kia māia ... kia mataara . . . kia mau ki tō Māoritanga . . . 

Ka moe au. 

Te kēhua o Waimā

Nā P. Hohepa o Te Māhurehure

Ko tāku kōrero, i rongo ahau nā tētahi tangata nō runga, nō Ngāpuhi. He tangata rawe tēnei. Ko Hawea tōna ingoa - he kaha hoki ki te teka - nō reira ia i karangaina ai ko Hawea. Ko tēnei tētahi o āna korero i mea mai ki a au. 

I tētahi rā ka haere ia ki te unu pia i Tāheke, e rima māero te tawhiti. Ka haere, ka tae ia. Ka mutu te unu, ka hoki mai. E hoki mai ana kua tāti te pō. Ka kite ia ka tūreiti ia i te hoki, ka mea me whakawhiti ia ma ngā pāmu. Ka kake atu ia i te taiepa, ka wāke haere i roto i ngā pāmu. 

Ka kite ia i tētahi mea mā e haere mai ana ki a ia. I pōhēhē ia ko te mea mā nei he hāte, me ngā ringa e rua e totoro mai ana ki waho ki a ia. Kātahi ia ka haere atu, ka pā te mataku ki a ia, engari ka mea ia, "Kua whai pia ahau i roto i taku puku. E raru tērā mea i a au!" 

Ka wāke atu ia. Ka wāke mai te mea rā. Ka piko mai te mātenga. Ā, ka wāke atu anō hoki a Hawea. Ka piko haere anō hoki ia. Ka ara mai te mātenga o tērā, ā ka ara anō hoki a ia. Kātahi ka tata haere, ā, tata tonu - tahi ka piko mai. 

"E koe! E mate koe i a au!"  

Kātahi ka mekea. Kātahi te mea nei ka hinga. Ka huhua atu he māti. Te titirotanga atu, he kau kē, he hereputu. Ko te mea mā e kite ana ia ko te rae - he mā katoa, tae ana ki te ihu - ā, me ngā haona hoki. Ā, ka mutu tāku i konei. 

Ka pai te kai hikareti 

Nā Katarina Mataira

E takoto ana a Maha i runga i tōna tuarā, e tatari ana ki ōna hoa, ki a Rupe rāua ko Hēnare. Ko tēnei tō rātou tino wāhi pai mō ā rātou mahi, mō ā rātou korero me ērā atu mahi a te taitama. Kāhore ētahi atu i mōhio ki tēnei wāhi, he wāhi whakapeke. I runga puke taua wāhi, kei roto i te ngahere, tata tonu ki tētahi awa. Kātahi ka whakatika a Maha ki te whakarongo, e whiowhio mai ana hoki ōna hoa. Kāre tonu i roa kua puta mai, kua mea atu, "E Maha, kei te aha?" 

"Kei te pai. Pēhea kōrua? Tō kōrua roa ki te puta mai!" 

"Kua tae noa mai māua, engari i tonoa māua ki ngā toa ki te tiki parāoa me ētahi atu mea mā taku māmā." 
"I mauria mai e kōrua he kai mā tātou?" 

"Āe. Nāku i tāhae ngā tōtiti i roto i te kāpata, me ētahi parareka." Ko Rupe tēnei. 

Ka whakahua a Hēnare, "Ka pai, ka pai! Nāku i mau mai te parai a taku māmā, me ētahi riki. Pēhea koe, e Maha? He aha ngā mea i mauria mai e koe?" 

Ka kata a Maha, ka rere tōna ringa ki tōna pākete. Nō te putanga mai, he pākete hikareti i roto, me te pākete māti, ka kī a ia, "E tama, kei a au te kīnaki mō ā tātou kai. Anei he paipa mā tātou." 

"E ta, nā wai ō paipa?" Ko Rupe tēnei. 

"Nā taku kuia." 

"Kei te mōhio ia kei a koe?" 

"Kāhore. Engari, kāre ia e mōhio. Ākuni kua pōhēhē i ngaro noa iho i a ia." 

Ka mutu tana kōrero, kua tangohia tētahi o ngā hikareti, kei roto i tōna waha e tautau ana. Ka tīhaea te māti, ka tahuna. Ka pai te kai paipa me te puhipuhi kauruki. 

Ka mea a Rupe, "Hōmai tētahi māku." 

"Āe, me tētahi māku." Ko Hēnare tēnei. 

Ka kai paipa katoa te hunga nei, ēngari kāre e tino mōhio me pēhea te kai. Pai noa iho ki a Maha, ēngari a Rupe rāua ko Hēnare, ko ēnei tokorua kei te pāngia e te rewharewha, kei te whakarāoa i a rāua. Ahakoa e heke ana te wai i ngā whatu, ka kai tonu, ā, pau atu ēnā paipa. Ka ki a Maha, "He kai reka tēnei, nē?" 

Ka kōrero atu a Hēnare rāua ko Rupe, ahakoa te mamae o ngā korokoro, "Āe, he pai, he pai! Hōmai anō tētahi." 

Kua whakahoki atu a Maha, "Kia mutu tā tātou kai, ka kai anō ai tātou i tētahi." 

Ka pai te haere ināianei. Pakakē ana te kohikohi peka mō tā rātou ahi. Kāore i roa kua kā, kei runga hoki te parai, me ngā tōtiti e hihī mai ana. Ka tapatapahia e Hēnare ngā riki me ngā parareka ki roto. Kāre i roa kua maoka ngā kai, kāre hoki i roa kua pau i ngā korokē nei te kai. Reka tonu ērā kai. Ka kī ngā puku, kua puta mai anō ngā hikareti. Ka kai paipa anō rātou. 

Nō te ahiahi ka hoki ngā korokē nei ki te kāinga o Rupe rāua ko Hēnare. Nō te taenga atu, e nohonoho ana ngā mātua o ngā tokorua nei, rātou ko te kuia o Maha i te kīhini. Ko te kuia i kōrero i te tuatahi, "E Maha, i whea koutou e porohīanga ana?" 

"I te ngahere." 

"Nē! He aha tā koutou mahi i reira?" 

"Kāre noa iho. Heoi anō, i te hīanga." 

"Āe, koinā! Ka pai te hīanga kai paipa, nē rā?" 

Tumeke ana ngā korokē nei, kua kōrero hoki te māmā o Rupe mā, "Āe. Ki te kai paipa, ki te tāhae tōtiti, ki te aha atu rānei?" 

Ka tū whakamā ngā taitama nei. Kua kī atu te pāpā o Rupe mā, "E tā! Ka kino tēnei mahi. I mauria e koutou ngā paipa a te kuia, i mauria ngā tōtiti e tika ana mō te hapa o tēnei pō, me te parai a tō kōrua māmā. 

Kei whea inaianei te parai, me ngā paipa? Kua pau?" 

Ka tūngou mai ngā māhuna o ngā korokē rā. Ka haere atu a Hēnare ki ngā pū rākau, ka makaia atu hoki e ia te parai ki reira. Ka mutu te pukuriri o tōna māmā! 

"Auē! Tiro atu! Nāku i horoi te parai nei kia mā tonu. Tiro atu ināianei. Pangopango katoa i a koutou te tahu. Auē! Me haere koutou ināianei ki te horoi kia uiraira tonu!" 

"Ka mutu tēnā, ka hoki mai ki a au!" Ko te pāpā tēnei. 

Ēngari te kuia o Maha, i tōna tino pukuriri ka rarau atu ia ki te kōwiri i te taringa o Maha. Pau tonu te hāora i ngā korokē nei e rapirapi ana, e horoi ana i te parai. Nō te mutunga ka hoki atu ki ngā mātua, e nohonoho ana ināianei i te tēpu. He paipa i runga i te tēpu ngā paipa a te pāpā o Rupe mā. Ka kī mai ia, "Haere mai. E noho! Anei he paipa mā koutou. Me kai koutou i ēnā paipa kia pau tonu." 

Ka titiro ngā tokotoru nei ki a rātou anō he aha hoki tēnei mahi? Ka noho ki raro ki te kai pai. Pai noa iho te kai i te hikareti tuatahi, ēngari ka mutu tēnā kua whakamahia rātou ki te kai anō i tētahi, i tētahi, i tētahi. E hoa, kua mate haere ngā taitama nei, kua ānini ngā māhunga, kua mamae ngā korokoro. 

Kāhore e aha, ka puta mai anō tētahi pākete hikareti, ka whakamahia mātou kia kai anō i ēnei kia pau rawa. Ka mutu ēnei, kua hoatu anō te kuia o Maha i ētahi. Ka kī atu a Maha, "E kui kāti, ka mate au i tēnei kai. Kāre e taea e au te kai anō i tētahi." 

"Me au, e Pā. Kāre e taea!" Ko Rupe tēnei. Ko Hēnare hoki e maremare ana me te tangi hoki, me te kī, "E Pā, kei te mate au, kāre au e kai anō i tēnei kai, ka mutu, ka mutu!" Kua oma tērā ki waho ki te ruaki, me ōna hoa hoki e whai atu ana i muri. Ko rātou katoa e tautau ana i te taiapa e ruaki ana. 

Nā reira, kore rawa ēnei taitama e kai paipa anō. 

Ko Pākete-wai

Nā Riripeti Ranapia

Tērā anō tētahi tamaiti, ko Timoti te ingoa. I tētahi ahiahi, i a ia e hoki ana ki te kāinga, ka tūpono atu ki ētahi taitamariki tāne e pōi ana ki tētahi pākete. Ka whakaaro ia, "He aha rā te mahi a ngā nanakia nei?" 

Ka whakauru ia ki waenganui i a rātou kia kite ai ia he aha tā rātou mahi. Auē! Taukiri e! E rumakina ana e rātou tētahi punua ngeru ki roto i te pākete wai. 

Ka mea atu a Tīmoti, "Auē, e hika mā, kaua e rumakina te poti! Hōmai hei mōkai māku." Ka tautohetohe rātou ki a rātou anō, ka aroha ētahi ki te tamaiti nei, ka hoatu māna. Ka mauria e Timoti te punua ngeru rā ki te kāinga. 

Te kitenga mai o tōna kuia, kāore kē nei i tino pārekareka ki te mōkai a tana mokopuna. Ko te mākū o Timoti, me te mākū anō hoki o tana mōkai. Kati, i te tohetohe tonu o te tamaiti nei, ka aroha te kuia ra, ka whakaaetia te mōkai a tana mokopuna. 

Kātahi rā ka noho rāua ki te whakaaro i tētahi ingoa mo taua mōkai. Te mutunga iho, ka tapaina ko "Pākete-wai", i te mea i kitea e Tīmoti i roto i te pākete wai. Ka noho nā rātou i tō rātou kāinga - a Tīmoti rāua ko tōna kuia me Pākete-wai. 

I te wā ka pakeke haere a Pākete-wai, ka tino hoa rāua ko te kuia. Ka mōhio ki te whakarongo i ngā kupu Māori. Ka akongia a e te kuia rā, "E tuki, e ngeru!" Ka tuki anō a Pākete-wai i tana ūpoko ki te ringa o te kuia rā. 

Taka rawa iho i tētahi pō, ka ohorere ake a Tīmoti i te kaha o te auē haere a Pākete-wai. Taukiri e! Kua ki tonu te whare i te auahi Tere tonu te whakaoho a Tīmoti i tona tipuna, ka rere rātou ko Pākete-wai ki waho o te whare. Kāore tonu i roa, ka mumura ake te whare, pau katoa i te ahi. 

Mehemea kāore a Pākete-wai, ka mate anō hoki a Tīmoti rāua ko tōna tipuna i te ahi. 

Te Kōtare

Nā Kāterina Mataira

Rere e te Kōtare 
Rere rere atu, 
Kei te heke mai te ua 
Rere rere atu. 

Haere ki tō kōhanga 
Kei runga pūriri, 
Kei te tangi ō hunao 
Haere haere atu. 

Rūrūtia ō parirau 
Kei te mākū koe, 
Kei te mākū ko ō hunao 
Rūrū rūrūtia. 

Haere e te marangai 
Haere pāmamao, 
Kia matewai te whenua 
Ka hoki mai anō.