Te Turi o Hinengāwari

Puna Kupu 

Rangitupu 
Scaffolding  

He mea nui te titiro ki ngā tāera a te kiripuaki, e whai māramatanga ai te kaipānui ki ngā kaupapa o te tāhū o te pūrākau. 
Mā ēnei tāera e hanga i te kiripuaki matua, i ngā kiripuaki tautoko hoki, e puta ai ō rātou wairua i roto i te pūrākau. 

• Kōrerohia ngā kiripuaki matua i te pūrākau Te Turi o Hinengawari 
• Ko wai a wai? 
• He pēhea te āhua o tēnā, o tēnā? 
• He aha ētahi kupu e whakaahua ana i tēnā, i tēnā? 
• He aha ētahi kupu, kīanga rānei e taea ai te whakaputa hai whakaahua i te tangata? (Tuhia ngā tauira kupu/kīanga ki te papamā). 

 

Tuhura Kiripuaki 
Character Investigation  

• Waihangahia he Mahere Kiripuaki mō ia takirua. 
• He ngohe tēnei hei āwhina i te ākonga ki te kohikohi whakaaro mō ngā kiripuaki. 
• He wāhi anō i tēnei ngohe ki te whakamātau me te whakapakari  
• i ngā pūkenga hīkaro. 
• Whakaritea he whārangi kupu ki te taupānga: https://wordart.com/. 

 

Uiui Kiripuaki 
Character Interview  

He mahi ā-rōpū/ ā-ākonga tēnei 

Ka kōwhiria tētahi ākonga kia tū hai kiripuaki mai i te pukapuka. Ka kōwhiri te tamaiti i tana kiripuaki, ka noho ia pēnā ko ia taua kiripuaki (tērā pea ko Hinengawari). 

• Ko tā ngā ākonga he whakaaro ake me te tuku i ētahi pātai ki te ākonga  
• (me kī ki te kiripuaki). 
• Me hāngai ngā pātai ki ētahi take i te pukapuka. 
• Me akiaki ngā ākonga ki te tuku i ngā pātai hōhonu. 

 

He pātai tautoko – (ākene ki a Hinengawari) 

• Nā wai koe i whakaako ki te raranga harakeke? 
• I te wā i hoki koe ki Murupara i mokemoke koe ki te kōhatu? 
• He aha ō whakaaro i te nekehanga o te kōhatu ki te kura o Horohoro? 
• Ka pēhea ki a koe? 

 

Rangahau Tīpuna 
Research  

Ka kimi kōrero ngā ākonga mō tētahi tīpuna i tō rātau ake whānau, hapū, iwi. 

Ko tā ngā ākonga: 

• He rangahau i tētahi tīpuna rongonui i te whānau, hapū, iwi rānei. 
• Ka kimihia ngā kōrero mō te tīpuna pēnei i ēnei:  
• Ko wai tōna ingoa? 
• Ko wai ōna mātua (tamariki rānei)? 
• He aha tōna pepeha? 
• He aha tana hononga ki a koe? 
• He aha ia i rongonui ai ki a koe? 
• He aha ētahi kōrero mōna? 
• He aha pea ētahi raruraru? 
• He aha pea ētahi o ōna painga? 

Kia mutu te rangahau i ngā kōrero ka whakarite ai ngā ākonga i tētahi momo whakaaturanga: 

• Powerpoint/Google Slides 
• Screencastomatic 

Te Ako Kupu 
Strengthening Vocabulary  

Arotahinga: 

Ko te whakawhānui i te puna kupu a te ākonga mā te ako i ngā kupu hou. 

 

Ā-Waha: 

• He mahi takirua/takirōpū tēnei. 

 

Hoatu he pikitia mai i te pukapuka ki ia rōpū. KAUA ko ngā kupu. Ko tā ngā ākonga he kōrero mō te āhua o te pikitia, he whakaingoa i ngā mea kei te pikitia arā, hōiho, rākau, ngahere … 

• Tuhia ētahi atu kupu (he kupu hou) mai i te pukapuka ki runga kāri. 
• Hoatu he kāri ki ia tamaiti. Ka noho ā-ropū ngā ākonga ki te wānanga i ā rātau kupu. Ka whakamahia pēneitia te reo.  
• Ki ōku nei whakaaro ko te tikanga o tēnei kupu ko te … 

 

Whakarongo: 

• Ka pānui te kaiako i te whakamāramatanga o ngā kupu kua tuhia ki ngā kāri.  
  Ko tā ngā ākonga he āta whakarongo ki te whakamāramatanga ki te kupu kei a ia. 

Te Kiripuaki

Rangitupu 

Scaffolding  

He mea nui te titiro ki ngā tāera a te kiripuaki, e whai māramatanga ai te kaipānui ki ngā kaupapa o te tāhū o te pūrākau. 

Mā ēnei tāera e hanga i te kiripuaki matua, i ngā kiripuaki tautoko hoki, e puta ai ō rātou wairua i roto i te pūrākau. 

• Kōrerohia ngā kiripuaki matua i te pūrākau Te Turi o Hinengawari 
• Ko wai a wai? 
• He pēhea te āhua o tēnā, o tēnā? 
• He aha ētahi kupu e whakaahua ana i tēnā, i tēnā? 
• He aha ētahi kupu, kīanga rānei e taea ai te whakaputa hai whakaahua i te tangata? (Tuhia ngā tauira kupu/kīanga ki te papamā). 

 

Tuhura Kiripuaki 

Character Investigation  

• Waihangahia he Mahere Kiripuaki mō ia takirua. 
• He ngohe tēnei hei āwhina i te ākonga ki te kohikohi whakaaro mō ngā kiripuaki. 
• He wāhi anō i tēnei ngohe ki te whakamātau me te whakapakari  
• i ngā pūkenga hīkaro. 
• Whakaritea he whārangi kupu ki te taupānga: https://wordart.com/. 

 

Uiui Kiripuaki 

Character Interview  

He mahi ā-rōpū/ ā-ākonga tēnei 

Ka kōwhiria tētahi ākonga kia tū hai kiripuaki mai i te pukapuka. Ka kōwhiri te tamaiti i tana kiripuaki, ka noho ia pēnā ko ia taua kiripuaki (tērā pea ko Hinengawari). 

• Ko tā ngā ākonga he whakaaro ake me te tuku i ētahi pātai ki te ākonga  
• (me kī ki te kiripuaki). 
• Me hāngai ngā pātai ki ētahi take i te pukapuka. 
• Me akiaki ngā ākonga ki te tuku i ngā pātai hōhonu. 

He pātai tautoko – (ākene ki a Hinengawari) 

• Nā wai koe i whakaako ki te raranga harakeke?
• I te wā i hoki koe ki Murupara i mokemoke koe ki te kōhatu? 
• He aha ō whakaaro i te nekehanga o te kōhatu ki te kura o Horohoro? 
• Ka pēhea ki a koe? 

 

Rangahau Tīpuna 

Research  

Ka kimi kōrero ngā ākonga mō tētahi tīpuna i tō rātau ake whānau, hapū, iwi. 

Ko tā ngā ākonga: 

• He rangahau i tētahi tīpuna rongonui i te whānau, hapū, iwi rānei. 
• Ka kimihia ngā kōrero mō te tīpuna pēnei i ēnei:  
• Ko wai tōna ingoa? 
• Ko wai ōna mātua (tamariki rānei)? 
• He aha tōna pepeha? 
• He aha tana hononga ki a koe? 
• He aha ia i rongonui ai ki a koe? 
• He aha ētahi kōrero mōna? 
• He aha pea ētahi raruraru? 
• He aha pea ētahi o ōna painga? 

Kia mutu te rangahau i ngā kōrero ka whakarite ai ngā ākonga i tētahi momo whakaaturanga: 

• Powerpoint/Google Slides 
• Screencastomatic 

Tikanga ā-Iwi me te Hangarau

Te Rangitupu 

Scaffolding  

Arotahinga: Ko ngā wāhi me ngā iwi o te pūrākau 

Ka kōrerohia ētahi wāhi me ētahi iwi i te pūrākau nei. Hai āwhina i te kaipānui ka whai hononga i waenga i ngā wāhi me ngā iwi. 

Te whakamāramatanga: 

• Tuhia ngā wāhi ka kōrerohia i te pūrākau nei 
• Tuhia ngā iwi me ngā hapū ka kōrerohia i te pūrākau nei 
• Kimihia ngā wāhi i te mahere whenua 
• Tāngia ngā rohe o ngā iwi ki te mahere whenua 
• Tāngia te huarahi i whāia e ngā tāngata ka haere ki Waikato, ki Kāpiti ki te tonga hoki 
• E hia kiromita te tawhiti? 
   

Mahi 1: Ngohe Momotu 

• Tuhia ētahi nekehanga tohutohu kia haere te manuhiri mai i tētahi wāhi mā runga i te huarahi o Ngāti Kearoa Ngāti Tuarā kia tae pai atu ki Waikato, ki Kāpiti rānei. 
• Tuhia ngā tohutohu hei tuhiwaehere. Hei tauira:  
• Tīmata ki Whakatāne. 
• Haere whakateraki i te huarahi o … kia 25 kiromita. 
• Kia tae atu ki te pekanga o … huri whakateuru 
• Hikoi whakateuru kia … kiromita. 

Ngohe Karetao: (Mehemea he karetao hiko i te akomanga) 

 

Whakaritea he mahere ki runga i te papa hai whaitanga mā te karetao. 

• Tohua ētahi o ngā wāhi/āhuatanga i te pukapuka ki runga i te mahere  
• i.e. Murupara, Turi, Horahora, Tupuhi, Waikato … 
• Whakaritea ngā tohutohu, ngā waehere kia whāia e te karetao, ā, ka huri haere  
• i te mahere kia tae atu ki Kāpiti. 
• Whakaarohia ētahi aukatinga i runga i te huarahi. 
• Me hipa atu hoki i te kōhatu kia uru ki te rohe. 

Mahi 2: Ngohe Tuihono 

• Whakamahia te taupānga https://tourbuilder.withgoogle.com/ ki te taki i te huarahi. 
• Whakaritea he whakaahua me ētahi kōrero mō ia wāhi, mō ia marae, mō ngā awa, mō ngā hapū rānei. 
• Whakaatuhia tō kōrero ki ō hoa, ki tō whānau.

Tikanga ā-Iwi me te Hangarau 

He rangahau,  

he waihanga taputapu  

Arotahinga 

Te rangahau me te hanga i tētahi mea kawe kai, kawe rauemi rānei. 

Hai Mahi 

• Kōrerohia te harakeke ki ngā ākonga – ōna hua, tōna tino ki te iwi Māori. 
• Tukuna ngā ākonga kia rangahaua ētahi āhuatanga o te harakeke.  
• Tirohia pea ēnei paetukutuku hai āwhina:  
• https://teara.govt.nz/en/te-raranga-me-te-whatu/page-1 
• https://teara.govt.nz/en/te-raranga-me-te-whatu/page-5 
• https://teara.govt.nz/en/te-raranga-me-te-whatu/page-4 

Hai Mahi 

He mahi takirua/ā-rōpū rānei. 

Horopaki 

Kua huri te ao, ā, nā te mahi tūkino o te tangata ki tōna ao e raru ana ngā taiao o ō tātau Atua, hai tauira, e raru ana ngā uri o Tangaroa i te huhua o te pēke kirihou e rere ana i ōna tai. 

Me whakahoahoa, me whai rānei i ētahi tohutohu kia hangā mai he kono hai kawe i te kai, i ētahi rauemi rānei kia kore ai te whakamahinga o te pēke kirihou. 

Hai āwhinatanga 

Kimihia he kiriata rānei e whakaatu nei i te tukanga kia rarangahia tētahi kono. Hai tauira – YouTube. 

• Tukuna ngā ākonga kia mātakihia te kiriata me te hanga i tētahi kono 
• Tukuna rānei rātau kia mahi takirua kia whakahoahoa i tētahi ipu, i tētahi taputapu hai kawe i te kai, hai kawe i ētahi rauemi. 
• Me rangahau:  
• ngā momo mea kawe kai, kawe rauemi 
• ngā momo rawa hai waihanga i te ipu/taputapu 
• me pēhea hoki e waihanga, he aha te tukanga ka whāia 
• me pēhea te tuhi i te huarahi kia mārama, kia whāia e tētahi atu 
• Mā ia takirua/rōpū rānei e tū ki te whakaatu, ki te whakamārama i ngā tūāhuatanga i rangahaua.