Skip to main content
Ngā Takahanga a Tūrongo

Ngā Takahanga a Tūrongo

PUKAPUKA

Ngā Takahanga a Tūrongo

Tainui, Ngāti Maniapoto, Ngāti Raukawa

He kōrero tēnei mō Tūrongo tētehi tupuna rongonui o Tainui iwi, Tainui waka. Ka tīmata tēnei o ngā pakiwaitara hei whakaatu i te āhua o te noho a ōna mātua, ā, ka haere ake ki te whakamārama i ngā āhuatanga o te noho i waenganui i a rāua ko tōna tuakana (teina rānei, e ai ki ētehi). Ka kōrerohia ngā tautohenga i waenganui i te tokorua nei, a Tūrongo rāua ko Whatihua, me te rironga atu o te puhi rā a Ruapūtahanga hei wahine ki a Whatihua. Ka mutu, ka whakamāramahia te pakiwaitara e hāngai ana ki a Tūrongo rāua ko Mahinaarangi, ka puta ko Raukawa me ngā tātai whakaheke ki ngā kāwai o te Kīngitanga.

Tonoa he kape o te pukapuka mai i Down the Back of the Chair (MOE50644)

Ngā Takahanga o Tūrongo

Rauemi Matua

Ngā Whāinga

Mā te pukapuka nei e noho mārama ake ngā ākonga, ngā kaiako, ngā whānau, hapū me te iwi whānui ki: 

  • te pūrākau mō Tūrongo rāua ko Māhinaarangi me te tino tikanga o tēnei kōrero ki te Kīngitanga, ā, ki ngā uri katoa o Tainui waka, 
  • te mana, ngā ritenga me ngā mahi ā ō tātou tūpuna e pā ana ki te whakapapa, te moenga rangatira me te mahi kai, 
  • whakapapa me ngā tikanga o mua. 

Te whakapapa o te kōrero nei

He tuhinga pakiwaitara tēnei, waihoki, he kōrero tuku iho mō ngā takahanga a ngā tūpuna me ngā hononga ā-iwi. Tīmata ai te tuhi i ngā kōrero nei i roto i ā te kaituhi mahi hei kaiako ki roto kura kaupapa Māori. He kōrero rongonui tēnei i roto i tōna rohe, arā te rohe o Tainui iwi. E pātata tonu ana te marae o Tūrangawaewae ki tō te kaituhi kura, ā, kei reira hoki ngā tūpuna whare a Tūrongo, Mahinaarangi rātou ko Raukawa-iti e tū ana. He mea uaua mā tēnei kaiako te kimi i tētehi pukapuka i roto i te reo Māori, e māmā ana te reo ki te hunga tamariki, e āta whakaahua ana hoki i tēnei o ngā tino kōrero tupuna. Nā reira i tuhia e ia ngā kōrero hei pānuitanga mā ngā tamariki, hei akoranga hoki mō taua reanga.

Mō te kaituhi

He kaiako a Pura Hope i Te Wharekura o Rākaumangamanga ki Rāhui Pōkeka. He kaituhi hou ia, ā, ko tēnei pūrākau tana tuhinga tuatahi.

Mō te ringa toi 

Nō Ngāi Tūhoe, nō Waikato hoki a Erana Kihi. He raukura ia nō Te Wharekura o Rākaumangamanga. Ko ōna pūmanawa toi i heke mai i ōna kāwai heke ki tana taha Waikato. I tēnei wā he pai ki a ia ngā āhuatanga toi o anime, o manga hoki.

Ētahi atu kōrero, hononga ipurangi

Ētahi atu kōrero, hononga ipurangi 

  • He kōrero hei whakamārama i te pūtakenga mai o te ingoa o Raukawa 
  • How Raukawa got his name 
  • Haere ki: Te Ara 
  • Ngā kōrero hītori mō te aroha o Tūrongo rāua ko Mahinaarangi 
  • The history of the love story between Turongo and Ruaputahanga 
  • Haere ki: YouTube – Part 1 | Part 2 | Part 3 
  • Ngā kōrero mō Mahinaarangi 
  • Mahinarangi highly ranked ancestress of Ngāti Kahungunu 
  • Haere ki: YouTube – Part 1 | Part 2 
  • Te Ao Hou Magazine; No. 3 Summer 1953, P.15. Mahinaarangi and Tūrongo  
  • Haere ki: Te Puna Mātauranga o Aotearoa 

Torohia te pouaka "Mō te rauemi" ki raro nei e kite ai ngā rauemi hāngai: TAI2002-TSM-Core-Resource-Info_FA (.pdf)

He Mihi

He mihi nui tēnei ki a Pura Hope. Mōna i tuhi; Ngā Tauira Whakaakoranga me Ngā ngohe hai mahi mā te ākonga. 

Me kore ake a ia hei āwhina i tēnei kaupapa. 

I tāia i Aotearoa. 

Manatārua i ngā kōrero © Huia Publishers me Pura Hope 2021 

Kua noho manatā tēnei rauemi. Atu i ngā take pēnei i ngā akoranga whaiaro, te rangahau, te arotake me te arohaehae mahi e whakaaetia ana i raro i te Ture Manatā, kore rawa e tukuna kia tāia anō tētahi wāhanga o ngā kōrero nei, ahakoa te huarahi tā. Me mātua tono whakaae ki a Huia Publishers.

Mō te rauemi

Tonoa he kape o te pukapuka mai i Down the Back of the Chair (MOE50644)

Wāhanga Ako: Te Reo Māori, Tikanga ā-Iwi

Taumata: Taumata 3, Taumata 4

Kaupapa: Te Aho Ngārahu

Ngā rawa kei tēnei rauemi: