He Koki

E hāngai ana tēnei kōwae ako ki te rauemi matihiko nei, ‘Koki’. Ko tā tēnei rauemi matihiko, he āwhina i te ākonga ki te ine, ki te tuhi rānei i tētahi, mā te whakamahi i tētahi atu koki hei waeine. He āhua ōrite tēnei kōwae ako ki te kōwae ako reo Ingarihi Angles.

Te Ine me te Āhuahanga, Taumata 2, Whāinga Paetae 1, 2

1.  Ka hanga, ka whakamahi taputapu, waeine hoki e whaitake ana, ka whakaoti rapanga māmā:

• te roa;
• te horahanga; 
• te rōrahi (kìtanga);
• te taumaha (papatipu);
• te koki (hurihanga);
• te paemahana;
• te wā;
•  te utu.

2.      Ka mārama ki te tikanga o tētahi āwhata, arā, he wehewehenga, he tāruarua tanga o tētahi waeine.

Kia mōhio te ākonga ki te:

• whakatau tata, ki te ine hoki i te rahi o tētahi koki, mā te whakamahi i tētahi atu koki hei waeine.

Ka taea te whakamahi tētahi atu koki (pēnei i te hurihanga hauwhā) hei waeine aro kē, hei ine i te rahi o tētahi koki, koia te aronga o tēnei akoranga matihiko me tēnei kōwae ako.

Koia nei pea te whanaketanga o te mōhio ki tēnei mea te koki:
Tau mata 1:      Te hurihanga hauwhā, te huringa haurua me te huringa kotahi hei koki.
Taumata 2:      Te hurihanga hauwhā, te huringa haurua me te huringa kotahi, whakatekaraka, kōaro hoki, me te whakamahi i ēnei hurihanga hei waeine.
Taumata 3:      Te hononga o te hurihanga hauwhā, te hurihanga haurua me te hurihanga kotahi, ki te waeine tākiri (putu), arā, ko ngā koki 45°, 60°, 90°, 180°, 360°.
                        Te koki tāhapa (iti iho i te 90°) me te koki hāpūpū (kei waenganui i te 90° me te 180°)
Taumata 4:      Te ine me te tuhi i ngā koki maha.
                        Ngā koki ka puta ake i ngā pūāhua whaitake māmā.
Taumata 5:      Te ine me te tātai koki ka puta ake i ngā pūāhua whaitake āhua uaua nei.

I waho atu i te kura, ka whakamahia te koki i ngā pūāhua me ngā tūranga mahi whānui, nō reira he wāhanga nui tonu i roto i te marautanga pāngarau.