Arotahinga:  Te kaupapa matua o te pukapuka 

• Tautohu i te kaupapa kei te taitara o te pukapuka. 
• Me ōhia manomano, kātahi ka whakarāpopoto i te kaupapa o te pukapuka (tuhia hoki ngā kupu, ngā āhuatanga rānei o te pukapuka e taunaki ana i ngā whakaaro). 
• Whakamahia nga tauira ohia manomano hai āwhina i ngā ākonga. 

Te whakamāramatanga: 

Whakaatuhia te uhi o te pukapuka ki ngā ākonga. 

Kōrerohia ētahi āhuatanga o te whakaahua me ngā kupu kāore pea e tino mārama ki ngā ākonga. 

• He aha te tino kaupapa o te pukapuka? 
• Ka pēhea koe/koutou e mōhio ai? 
• He aha ngā tīwhiri i te uhi e taunaki ana i ōu/ō koutou whakaaro 

Akiaki ngā ākonga kia āta titiro ki ngā whakaahua me te tūhono ki ngā kupu kua tuhia ki te papamā.  

• Kōrerohia ētahi āhuatanga o ngā whakaahua 
• Ki ōu whakaaro nō tēhea wā tēnei kōrero? 
• He aha pea ētahi o ngā mahi ka kōrerohia I tēnei pukapuka. 
• Ka pēhea koe/koutou e mōhio ai? 

Ka mahi takirua ngā ākonga ki te wānanga i te kaupapa o te pukapuka. Ka taki tētahi ākonga i te kōrero pūrākau ki tāna e whakaaro ai, kātahi ka taki tana hoa. Ka āwhina ngā whakaahua i a rātou. Hei tauira: 

• Ki ōku nei whakaaro ko ..... te kaupapa o tēnei pukapuka i te mea ........ 
• I te tīmatanga ka ….. 
• I tēnei whakaahua ka kitea i a ....... e..... o 
• Kei ....... rātou e ....... ana 
• I te otinga o te kōrero ...... 

Wānanga/Matapaki/Matapae 

Whakaaro ā-mua, Whakaaro ā-muri 

• He mahi takitahi, he mahi takirua rānei. 
• Whakamahia te pepa ngohe mahi: Whakaaro ā-mua, whakaaro ā-muri 
• Kei ia tamaiti, ia takirua rānei tētahi pepa mahi. 
• Ko te mahi ko te tuhi i ētahi kōrero e mōhio kētia nei e ngā ākonga mō te pukapuka i mua i te pānuitanga. 

Hei te mutunga o ngā mahi ka hoki atu anō ki te pepa mahi ki te tuhi i ētahi mōhiotanga hou. 

Arotahinga: 

• Ka mārama pai ai ngā tamariki ki ngā kaupapa tāhū o tēnei pakiwaitara. 
• Kia wetewete ngā tamariki i ngā kaupapa i roto i te pakiwaitara. 
• Kia whai hononga rātou ki tētahi tirohanga o ngā rā ōnamata, ki ēnei rā. 
• Ka whai māramatanga ngā tamariki ki ngā momo āhuatanga o te pakanga, o te aroha, me te aroha o tētahi ki tōnā ake whenua. 

Whakamahia te rārangi ingoa kei te ngohe Te Tautohu, te Whakaraupapa, ki te ako i ngā momo ingoa tipuna, whenua, aha atu, aha atu. 

Me pānuitia te pakiwaitara ki ngā ākonga, mā rātou e tohu i ngā ingoa. 

• He mahi takirua, he mahi ā-rōpū tēnei ngohe. 
• Ko te tūmanako kua pānuitia te pukapuka e ngā ākonga. 
• Whakaraupapatia ēnei kaupapa matua o te pakiwaitara 
• Mahi Pakanga 
• Aroha ki tō iwi 
• Aroha ki tō whenua 
• He noho rangapū i waenga i ngā iwi e rua. 
• Whakaraupapatia ētahi whakaaro e pā ana ki ēnei kaupapa, kei hea hoki te hononga ki ēnei rā. 

Arotahinga: 

Kia mau kaha ngā tamariki ki ngā tīpuna īngoa o tēnei rohe o Ngāti Kahungunu. 

Kia mārama ngā tamariki ki nga āhuatanga maha o ngā tipuna a Rākaitekura, a Tūrauwhā, a Taraia, a Rangitūehu hoki. 

Mā ēnei āhuatanga ake e waihanga i te kiripuaki matua, ngā kiripuaki tautoko, ngā kiritohe hoki me ō rātau wairua i roto i te pūrākau. 

• Ko wai te kiripuaki matua? 
• Ko wai ngā kiripuaki tautoko? 
• Ko wai ngā kiritohe? 
• Ka pēhea te āhuatanga o tēnā, o tēnā kiripuaki? 
• Ka pēhea tātau e tāutu i te rerekētanga o ia momo kiripuaki? 
• He aha ētahi kupu hai whakaahua i tēnā, i tēnā kiripuaki? 

Whakamahia Te Tūhura Kiripuaki. 

He ngohe pai tēnei hei whakamātau, hei whakapakari hoki i ngā pūkenga hīkaro. 

Ka whai wāhi hoki tēnei ngohe ki te whakawhānui i ngā kupu/kīanga āhua me ōna āheinga. 

Arotahinga:

Te whakawhānui i ngā kupu a te ākonga mā te ako i ngā kupu hou

• Tīpakohia ngā kupu hou, ngā ingoa o ngā kiripuaki, ngā ingoa hoki o ngā wāhi ka pānuihia i roto i te pukapuka

Pānui / Tuhi

Ko tā ngā ākonga mahi he tuhi i ngā kupu kia oti mai he momo kuputaka.

Mā te Kaiako e tuku atu i te pepa kei ngā ngohe mahi hei whakakī mā ngā ākonga.  Ka whakamārama hoki i ngā mahi ki ngā ākonga.

Te Whakamāramatanga:  

• He rautaki tēnei hei whakawhānui atu i te puna kupu me te mōhiotanga ki te tikanga me te whakamahinga o te kupu hou.
• Ko tā te ākonga he homai i a rātau ake whakaaro mō taua kupu i mua i te whakamahi i te papakupu.
• Ka tirohia i te whakamahinga o taua kupu ki te pūrākau.
• Ka whakamahia te kupu ki rō rerenga.
• Ka mutu, ka tuhia i tētahi/ētahi kupu taurite mō taua kupu.

Arotahinga: 

Ka taea e ngā tamariki ki te tautohu i ngā kīwaha i roto i te pakiwaitara. 

Ka ako ngā tamariki ki ngā kīwaha hou i roto i te pakiwaitara. 

Ka ako ngā tamariki ki ngā hua o ngā kīwaha i roto i te pakiwaitara. 

Arotahinga: 

Ka whakarongo ngā ākonga ki te pūrākau o Te Pā Tūwatawata. 

Hei āwhina i ngā ākonga, tukuna he wā hei whakarongo me te matapaki i ngā take ka puta. He mahi takitahi, takirua rānei. 

Ko tā rātou mahi he kimi kia whitu ngā kīwaha i roto i te pakiwaitara. 

Me whakamāramatia te tikanga o aua kīwaha, ki te reo Māori, ki te reo Pākehā hoki. Hangaia tētahi rārangi kīwaha. Waihangatia ētahi kāri maumahara (cue cards). Ko tā rātou he whakamau i ngā kīwaha me ngā whakamārama ki te hinengaro. 

Te Ara Taki Kōrero:         

Taki kōrero matua ki tētahi hoa 

• He mahi takirua tēnei. 
• Pānuihia te pūrākau ki ngā ākonga. 
• Ka whai wāhi ia ākonga ki te taki kōrero ki tana hoa. 

Taki kōrero matua mā ngā whakaahua 

• He mahi takiwhā tēnei. 
• Pānuihia te pūrākau ki ngā ākonga. 
• Hoatu ngā whakaahua nō te pūrākau kei waenganui i ia rōpū. 
• Ka tıp̄ako ia ākonga i tētahi whakaahua, kātahi ka taki i te wāhanga o te pūrākau e hāngai ana. 

Taki kōrero mā te reo whakaari 

• Pānuihia te pūrākau ki ngā ākonga. 
• Whiriwhirihia ētahi wāhanga o te pūrākau kātahi ka wānanga i ngā mahi, ngā nekehanga ā-tinana, ngā kare ā-roto, te reo ā-tinana hei whakapuaki i aua wāhanga. 
• Ka riro mā ngā ākonga e whakaari i a te kaiako e pānui ana. 

Arotahinga: 

Ka whakarongo ka pānui ngā ākonga i te pūrākau o Te Pā Tūwatawata. 

• Ka tautohu me te tuhi i ngā ariā matua, ngā pārongo hira nui rānei i te tuhinga hei kōrero anō ki ōna kupu ake. 
• Ka whakapūkete me te whakarōpū i ngā pārongo ki ngā ripanga, ki ngā tūtohi rānei. 

Ka pānui ngā ākonga i te wāhanga o te pūrākau, ā, ka tautohua ngā pānga me ngā putanga iho nā te taenga mai o Whatonga me tana tira ki Te Ūpoko o te Ika. 

Ka aro ki ēnei putanga iho: 

• He tangata anō i konei i ta rātau ūnga mai? 
• He pēhea te āhua o te whenua i te wā o te pakiwaitara? 
• He pēhea te āhua o te whenua i ēnei rā? 
• He aha pea ngā pānga me ngā putanga iho i tau ki waenga o ngā tira nei? 
• Te hokinga mai a Taraia ki Te Matau-a-Māui. 

Arotahinga: Ngā Mahi a te Rēhia 

Arā anō ētahi huarahi hai whakamāori, hai whakamārama i ngā wāhanga o te pūrākau nei. 

• Me noho ā-rōpū kia tirohia, kia kōrerohia anō te pūrākau 
• Matapakihia ngā tūāhuatanga o ngā kiripuaki. 
• Whakamahia he Mahere Kiripuaki hai taunaki i ēnei kōrero. 
• Me whakaaro ake ngā ākonga ki ētahi nekehanga, ki ētahi mahi ā-tinana ka whakaatuhia te wairua o ngā kiripuaki. 
• Hai tautoko pea i ēnei momo tūāhuatanga o te ‘whakaataata’ o te ‘whakaari’, tirohia ētahi tauira whakaari. 

Hai whakaaro anō: 

Whakaritea he rā kia tū ngā ākonga ki te whakaatu i ta rātau whakaari ki te kura, ki te whānau, ki te hapori. Whakamanahia! 

Arotahinga:  Ngā Mahi a te Rēhia 

Pānuitia ngā kupu kei te whārangi 8 o te pakiwaitara. Whakamāramatia ngā kōrero ki ngā ākonga. 

• He mahi takitahi, takirua, a-rōpū rānei. 
• Mā te Kaiako pea e whakatauirahia tētahi whiti kia rangonahia, kia rongo ngā ākonga i te ihi, te wehi me te wana. 
• Whakarongo ki ētahi atu mōteatea, pao, pātere kei runga tiriata hei tauira mā ngā ākonga. 
• Ka mutu, ka tū ngā tamariki ki te whakaatu, ki te waiata mai i tā rātau titonga. 
• Whakamahia te ngohe Waihanga Pātere/Pao