Skip to main content
He-Kōwae-Ako-Pāngarau-hero.png

Te Ahunga me te Taunga

WEB

Te Ahunga me te Taunga

He Kōwae Ako Pāngarau

He kōwae ako e aro ana ki te tautohu pūwāhi, tautohu ara anō hoki ki te mahere. Ka whai wāhi atu ko ngā āhunga o te kāpehu me te taunga tukutuku. Ka whakaaturia te hononga ki te marautanga, ngā whāinga ako, ngā rauemi ka whakamahia, te rārangi o ngā kupu matua, tae atu ki te raupapatanga o ngā mahi ako.

 | 

Ko ngā mahi i konei, he tūhura i ngā tikanga o te whakaatu i te ahunga me te taunga o tētahi haere.  Ka torotoro atu ki ngā mātauranga o ngā mātua tīpuna, me ngā mātauranga e whakamahia whānuitia ana i ēnei rā mō ēnei kaupapa.  Ka whakaakona ngā ahunga matua, me ngā ahunga tākiri o te kāpehu.  Ka whakaakona hoki tēnei mea te tukutuku hei whakaatu taunga ki te mahere.

5. Ka whakaatu, ka whakamārama, ka whakamahi i te wāhi noho (taunga) o tētahi mea, me te ahunga: ngā tōpito; ngā koki o te kāpehu; ngā āhuatanga o te taiao; te tukutuku (takirua raupapa); te mahere.

Taumata 4
Te Ine me te Āhuahanga (Te Wāhi me te Ahunga)
Whāinga Paetae 5:

Ka whakaatu, ka whakamārama, ka whakamahi i te wāhi noho (taunga) o tētahi mea, me te ahunga: ngā tōpito; ngā koki o te kāpehu; ngā āhuatanga o te taiao; te tukutuku (takirua raupapa); te mahere.

 Kia mōhio te ākonga ki:

  • te whakamahi tika i ngā momo kupu mō te ahunga
  • ngā ahunga matua
  • ngā ahunga tākiri o te kāpehu me te pānga o ēnei ki ngā ahunga matua, me te whakamahinga o ngā ahunga.
  • ngā tikanga o te tukutuku hei whakaatu taunga
  • He tohunga rawa ngā mātua tīpuna ki te whakatere waka – he tikanga ā rātou hei whakaatu i te ahunga me te taunga o tētahi haere.  Arā kē ngā kupu o tēnā iwi o tēnā iwi hei whakaatu i tēnei mea te ahunga.  Me whakamahi ngā kupu ake o tōu nā rohe, kaua e whai noa i ngā kupu ahunga e whakamahia ana i konei. 
  • Ka tukuna iho ō rātou mātauranga i roto i ngā pātere, ngā tauparapara me ngā mōteatea o tēnā iwi o tēnā iwi.  Me āta kimi ētahi o ēnei taonga reo o tōu nā rohe hei ako mā ngā tamariki. 
  • Ka whakamahia te kāpehu hei whakaatu ahunga.  E 360º i roto i te huringa kotahi, ka wehea te 360º hei whakaatu i ngā ahunga katoa.
  • Koia nei ngā ahunga matua me ngā ahunga tau e ōrite ana: Raki = 000º, Rāwhiti = 090º,  Tonga = 180º, Uru = 270º.
  • He uaua pea ki ngā tamariki te whakamahi inekoki hei ine ahunga.  He pai kē ake pea mā ngā tamariki tonu e waihanga tētahi kāpehu ki te pepa rauata.  Me whakaatu ia 10º.  Ka whakamahia te kāpehu i roto i ngā mahi e whai ana i konei.
  • Me whakatau tata ngā ahunga i mua i te whakamahinga o te kāpehu.  Mā te pēnei, e tino mōhio ai ngā tamariki ki te rahi o tētahi huringa me ngā ahunga.
  • Ka whakamahia tēnei mea te tukutuku hei whakaatu taunga.  Ko te tikanga o tētahi tau punarua (2,5) e pēnei ana.  Ko te tau tuatahi hei whakaatu i te rārangi pou, ko te tau tuarua hei whakaatu i te rārangi kapa.  Ko te haukotinga o ēnei rārangi e rua, koirā te taunga e kōrerohia ana.

He pene rauata

He mahere

He pepa rauata

He ine-koki

ahunga

direction

haukoti

intercept

horopaki

context

ine-koki

protractor

kāpehu

compass

mahere

Map

pepa rauata

OHP acetate

pūwāhi

point (position)

rahaki

to the side

raki

north

rāwhiti

east

tau punarua

number pair

taunga

position

tonga

south

tua atu

the far side

tua mai 

this side

tukutuku

grid

uru

west

whakatau tata

estimate 

Torohia te pouaka "Mō te rauemi" ki raro nei e kitea ai ngā rauemi hāngai:

  • Te-Ahunga-me-te-Taunga (.pdf)

He rerekē pea te kounga o ngā whakaahua kei tēnei whārangi nā tō momo pūrere matihiko, heoi anō, ki te tiki ake i ngā whakaahua, ka tika te kounga.

Mō te rauemi

Wāhanga Ako: Pāngarau
Kohinga Whāiti: He Kōwae Ako Pāngarau
Taumata: Taumata 4

Materials that come with this resource: