Te Wharekura 27
Te Wharekura 27
Nā Paea Ruha rātou ko Tīpene O’Regan, ko Thomas Te Rauna, ko Hāre Williams, ko Llyn Richards, ko Rora Paki ngā kōrero
Nā Christine Brown te uwhi
Nā Joe Malcolm i whakamāori
Kei roto i te kohinga kōrero nei te whānuitanga o ngā kaupapa me ngā momo tuhituhi. Nō ngā tōpito e whā o te motu ēnei kōrero.
Kua whakakorea tēnei rauemi tā. Ka kitea pea te rauemi nei ki te ruma rauemi o tō kura.
Ngā pūrākau kei roto i te puka nei:
- Te oma kore-kaka
- He kōrero mō ngā taniwha o te Whanganui-ā-Tara
- Te ao pōuri
- Papatūānuku
- He kōrero mō tētahi haerenga ki Maungapōhatu
- He rā pai
- Ngā raruraru o Mihi (tā anō 2010)
- Te paipa
- Te tīni wīra motokā
- He tuhituhi nō neherā
- Te tangihanga
Torohia te pouaka "Mō te rauemi" ki raro nei e kitea ai ngā rauemi hāngai.
- He tuhinga nā Paea Ruha
- He kōrero mō ngā taniwha o te Whanganui-ā-Tara
- Te ao pōuri
- Papatūānuku
- He rā pai
- Ngā raruraru o Mihi
- Te Paipa
- Te tīni wīra motokā
- He tuhituhi nō neherā
- Te tangihanga
He tuhinga nā Paea Ruha
Nā Paea Ruha o Te Whānau-ā-Apanui
KAIKŌRERO: Ko te ahiahi tēnei o te Mane. Ka tata te whitu karaka i te pō. Kei te haere a Pare rāua ko Rangi ki te pikitia.
PARE: Ai! Titiro atu! He aha tērā? Arā, kei korā!
RANGI: Kei hea? Ai! Aua ake!
PARE: E hika! Rite tonu ki tētahi tangata kore-kaka nei te āhua!
RANGI: Engari he tika!
PARE: Arā! Arā! Arā e oma atu rā!
RANGI: Auē! Kāre he kaka o te kēhua rā!
PARE: E hika! Koianā tonu ngā mahi o ēnei rā!
RANGI: Ae, ka mau te wehi!
KAIKŌRERO: Ko te ata o te Paraire tēnei. Kei te kōrero a Rangi ki a Tame. Kei te titiro a Rangi i te pepa.
RANGI: E hoa, he aha tēnei mahi āu?
TAME: Hei aha māhau!
RANGI: Kei te whainatia rā koe!
TAME: Ae rā. Kei te pai noa iho.
RANGI: Nē? Mō tērā mahi pōrangi noa iho?
Tame: A! Kua uru hoki taku ingoa ki rō pepa.
RANGI: Koia nā koe i oma kore-kaka ai?
TAME: Ae hoki! He aha te hē o tērā ?
RANGI: E hoa e!
TAME: Kāre he wāhi ki a koe. Māku tonu rā e utu!
RANGI: Ae rā. Engari moumou noa ēnā moni.
TAME: Kāore he raruraru o tēnā! Ko te mea nui kē kua hou tōku ingoa ki roto i ngā pepa.
Nā Paea Ruha o Te Whānau-ā-Apanui
KAIKŌRERO: Tokorua ngā tāngata kei te kōrero. Ko tētahi o rāua i haere ki Maunga-pōhatu.
KO RONGO: E kī e Hine, i haere koe ki Maungapōhatu?
KO HINE: Āe. Kātahi te haere tino pai ko tēnei!
KO RONGO: A tēnā, kōrerotia mai rā ngā kōrero mō tā koutou haere.
KO HINE: Āe. Nō muri o te tina mātau i haere atu ai i te marae o Mātaatua. Nā ka tae ki te wāhi i haere rā ngā tāngata mā runga hōiho i mua, ka tū mātau mō tētahi wā poto nei.
KO RONGO: Mutu rawa te tina ka haere koutou, nē, ā, nō te taenga ki te pou-tohu i te ara ki te maunga, koutou i tū ai?
KO HINE: Āe. Ka kōrerotia mai ngā kōrero mo te huarahi nei, ā, kāore noa iho i tino roa rawa, ka haere anō mātou. Engari nē, i te āhua tere o te haere o ngā mea o mua, ka mahue mai ko tō mātau nei motukā, ā, me ngā mea hoki i muri i a mātau.
KO RONGO: Hika, kaua e kī i ngaro koutou?
KO HINE: A . . . heoi anō rā, ka tae atu mātau ki te wāhi o te rori he pekanga nei kei reira, ka haere tika tonu mātau.
KO RONGO: Nē? Ko te rori kē rā tēnā ki Waikaremoana!
KO HINE: Āe rā. Heoi anō nē i pōhēhē mātau kei te tika, inā hoki i whai katoa mai ngā motukā i muri i a mātau. Kore rawa nei tētahi i karanga mai, 'E! Kei te hē tā koutou haere. ' Nā reira hoki ka haere tonu, ka huri, ka heke, pēnei tonu ā, ka tae mātau ki tētahi piriti. Ae kua tino mōhio mātau, he kotiti tēnei. He mahi kē tēnā, ki te tarai ki te huri, i te nui noa o te motukā!
KO RONGO: Hika, tino kotiti hoki tēnā! Ko Waikaremoana tonu hoki i tua atu o te piriti rā.
KO HINE: Āe rā!
KO RONGO: Kore rawa ia tētahi o tō koutou tira i mōhio ake kei te hē tā koutou haere?
KO HINE: Engari tonu! Tokorua ngā Māori i roto i ētahi o ngā waka i muri, i te mōhio rawa atu kei te hē mātau. Heoi anō, ka whai haere tonu mai.
KO RONGO: Hātakēhi hoki koutou! Nā, ka huri ngā waka ka hoki anō nē?
KO HINE: Āe, Engari kāore ētahi o mātau i tino ngahau rawa.
KO RONGO: A kāti, e hia maero kē nei hoki nē rā!
KO HINE: Āe. Tino tawhiti kē nei tā mātau haere!
KO RONGO: I hea ētahi o koutou e tatari ana?
KO HINE: Kua tae noa atu rātau nei ki te wāhi teitei tonu o te hiwi, arā, ki te wāhi e mōhiotia nei ko te Huiarau. Tino kino ana te makariri i a mātau i hekeheke ai ki waho o ngā motukā!
KAIKŌRERO: Ka taetae katoa atu te hunga nei, ka tīmata te whakamārama a tētahi o ō rātau kaiwhakahaere, i te tikanga nei o te uruuruwhenua. Ka mutu, ka tono atu ia ki tētahi o te rōpū kia whaka- haeretia he karakia. Koia nei tonu hoki te tikanga o tēnei takiwā. Mutu katoa ēnei mahi ka tīmata tā rātau haere. Kāore noa i roa e heke haere ana ka kitea atu te kāinga o Rua.
KO RONGO: I kite atu anō koutou i te maunga ?
KO HINE: Āe. Ka roa mātau e whai haere ana i te rori, ka kitea atu i mua tonu i a mātau.
KO RONGO: Pēhea ake te wāhi e mōhiotia nei ko te kāinga o Rua Kēnana?
KO HINE: Pai rawa atu! Ka tau atu mātau ki te wāhi whakauru atu ki te tiriti, ā, ka haere ngātahi atu mātau ki te marae.
Ko Rongo: He tāngata anō noho ai i reira ?
KO HINE: Āe. He ruarua nei rātau ināianei. Engari i haere atu ētahi o ngā pakeke o Tūhoe, ki te marae tatari mai ai ki a mātau. Nā, ka whakaeke mātau ki te marae, ā, ka haere ngā tikanga o waho. Kāore noa mātau i tino roa i reira, ka hiki te kohu o te maunga tapu nei o Maungapōhatu. Pai rawa atu tā mātau taki noho i raro iho o te maunga nei. Ka whiti hoki te rā, kātahi rā ka tino pai rawa atu!
KO RONGO: Ki taku mōhio he kāinga nui tonu i ōna rā. I te kaha nui o te tangata, o te whare, ka hangā anō ētahi atu whare ki te awaawa o raro atu, nē?
KO HINE: Āe. Ko ētahi o mātau i haere ki te titiro haere, ā ki a rātau kōrero, kei te tū tonu te wharepuni o Rua, me te whare, e whitu, e hia rānei ngā rūma, ā, me te pātaka hoki.
KO RONGO: Ā kāti, te āhua nei i reira kē a Rua noho ana?
KO HINE: Kāore tonu au e mōhio. He wāhi paku nei i wareware i ahau. Kei tē tū tonu anō te wharekura, ā, me te whare hoki o Hoani Lawton.
KO RONGO: Engari pai rawa atu tā koutou haere ?
KO HINE: Kātahi kē te haere mutunga mai o te pai! I te pai o te rangi, i te aroha mai o te maunga tapu, i te āio katoa o taua wāhi, ka pai te noho. Kāore kē he tangata i hiahia ki te hoki wawe.
KO RONGO: Ā tēnā hei pātai whakamutunga māku. Pēhea ake ōu nei whakaaro mō tērā o ngā maunga?
KO HINE: Ē, kāore aku kōrero mō taua maunga. Heoi anō nē, rekareka atu au i taku waimarie ki te haere i tēnei haere mīharo. Koia rā noa iho.
KO RONGO: Ka pai! Tino pai atu ō kōrero!
Mō te rauemi
Kua whakakorea tēnei rauemi tā. Ka kitea pea te rauemi nei ki te ruma rauemi o tō kura.
Taumata: Taumata 6, Taumata 7, Taumata 8
Kaupapa: Rārangi Pukapuka
Kohinga: Te Wharekura
